Nieuwe Nederlandse Grondwet

Toelichting

1. Alle bepalingen over rechterlijke macht en rechtspraak in de huidige Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden (1983), die de gemeenschappelijke uitgangspunten over de rechtspraak in Nederland overstijgen, worden geacht een plaats te krijgen in de normale wetgeving ter zake van de rechtspraak.
2. De normale wetgeving over de rechtspraak dient afgesteld te worden op wat daar over in de universele en internationale verklaringen en verdragen is bepaald.

Bibliografische notitie

• In de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden (1983) staat in het hoofdstuk ‘Grondrechten’ in de artikelen 17 en 18  bepalingen over de toegankelijkheid van de rechter en over het verlenen van rechtsbijstand aan minderdraagkrachtigen. In het hoofdstuk ‘Raad van State, Algemene rekenkamer en vaste colleges van advies’ staat in artikel 73 de bepaling dat de Raad van State of een afdeling van deze Raad belast is met het onderzoek van en uitspraken over de geschillen van bestuur, waarover wordt beslist bij Koninklijk besluit. In het hoofdstuk ‘Wetgeving en bestuur’ staan in de artikelen 92, 107 en 108 bepalingen inzake rechtspraak. Deze betreffen: het opdragen van bevoegdheden tot rechtspraak aan volkenrechtelijke organisaties (artikel 92); het regelen van het burgerlijk recht, het strafrecht, het burgerlijk en strafprocesrecht in algemene wetboeken, het vaststellen van algemene regels van bestuursrecht (artikel 107); het stellen van regels in de wet omtrent de instelling, bevoegdheid en werkwijze van onafhankelijke organen voor het onderzoek van klachten betreffende overheidsgedragingen (artikel 108). In hoofdstuk ‘Rechtspraak’ staan in een elftal artikelen (112 t/m 122) bepalingen over verschillende aangelegenheden van de rechtspraak. Deze bepalingen betreffen: de berechting van geschillen door de rechterlijke macht over burgerlijke rechten en geschillen; de berechting van geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekkingen zijn ontstaan; de berechting van stafbare feiten; de regeling van tuchtrechtspraak door de overheid; de oplegging van straf van vrijheidsontneming; de regeling van de berechting buiten Nederland; de regeling van het oorlogsstrafrecht; het niet kunnen opleggen van de doodstraf; het aanwijzen van de gerechten die tot de rechterlijke macht behoren; de inrichting, de samenstelling en de bevoegdheid van de rechterlijke macht; de deelneming door personen, die niet daartoe behoren, aan de rechtspraak door de rechterlijke macht; de benoeming voor het leven en de rechtspositie van de leden van de rechterlijke macht en van de procureur-generaal bij de Hoge Raad; de benoeming van de leden van de Hoge Raad der Nederlanden; de cassatie van rechterlijke uitspraken door de Hoge Raad wegens schending van het recht; de berechting voor de hoge Raad van leden van de Staten-Generaal, de ministers en staatssecretarissen wegens ambtsmisdrijven in die betrekkingen gepleegd; het verbod van de beoordeling door de rechter van de grondwettigheid van wetten en verdragen; de openbaarheid van de terechtzittingen en de uitspraken en de fundering van de vonnissen; de wijze van gratieverlening en amnestie.
• In Een Nederlandse Ontwerp-Grondwet (2006) van Jan Willem Sap staat praktisch alles, in gelijke bewoordingen, maar anders gerangschikt, wat in de Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden (1983) over rechtspraak staat. Sap heeft de bepaling “De doodstraf kan niet worden opgelegd” in zijn hoofdstuk ‘Grondrechten’ geplaatst (artikel 15), waar deze in de Grondwet in het hoofdstuk ‘Rechtspraak’ staat (artikel 114). Dit hoofdstuk heet bij Sap ‘Rechterlijke Macht’, letterlijk hetzelfde als eerstgenoemde op één uitzondering na (zie artikel 112, respectievelijk artikel 120). Pas komt ook met een extra hoofdstuk, getiteld ‘Constitutioneel Hof’ (artikel 104). Dit bevat bepalingen over de samenstelling, de bevoegdheid en de werking van een Constitutioneel Hof in Nederland, dat uitspraken doet over een schending door een wet van artikelen van de Grondwet.
• In ‘Proeve van een Grondwet’ (2008) van prof. mr. C.A.J.M.Kortmann staat in de paragraaf ‘Grondrechten’ dat iedereen die zich in Nederland bevindt het recht heeft gevrijwaard te worden van de doodstraf en andere onmenselijke behandelingen (artikel 3.1). In de paragraaf ‘De rechter’ staan in een zestal artikelen (17 t/m 22) bepalingen over verschillende aangelegenheden van de rechtspraak. De bepalingen betreffen: de algemene toegankelijkheid tot de rechter; de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter; de benoeming van de rechter; de ambtsontzetting van de rechter; de bevoegdheid van de rechter; de inrichting en de samenstelling van de rechterlijke instellingen; de benoemingswijze van de leden van de Hoge Raad; de regeling van de bevoegdheid van de Hoge Raad tot cassatie; de regeling van de verlening van gratie en amnestie; de regeling van het terechtstaan van ambtsdragers voor de Hoge Raad.
• In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) gaan met name de artikelen 5, 8, 9, 10, 11 over rechtspraak. Zij bevatten bepalingen over bestraffing, rechtshulp, arrestatie, eerlijke en openbare behandeling, schuldig verklaring.
• In het Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden van de leden van de Raad van Europa (1950) staan in ’Titel I – Rechten en Vrijheden’ verschillende artikelen inzake rechtspraak. Deze artikelen betreffen onder meer recht op leven, verbod op foltering, verbod op slavernij en dwangarbeid, recht op vrijheid en veiligheid, recht op een eerlijk proces, geen straf zonder wet, recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel. Titel II gaat geheel over het Europees Hof voor de Rechten van de Mens . Dit hof is benaderbaar voor “ieder natuurlijk persoon, iedere niet-gouvermentele organisatie of iedere groep personen”(artikel 34).
• In het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (1966) zijn de artikelen 6 t/m 15 gewijd aan rechtspraak. Deze artikelen betreffen bepalingen over onder meer doodstraf, genocide, amnestie, gratie, vonnisverzachting, bestraffing van jeugdigen en zwangere vrouwen, wijze van bestraffing, dwangarbeid als straf, rechten van de gearresteerde, recht op schadeloosstelling bij onwettige arrestatie of gevangenhouding, eerbied voor de menselijke waardigheid bij bestraffing, wijzen van gevangenhouding, heropvoeding en reclassering, vreemdelingen, gelijkheid voor de rechter en de rechterlijke instanties, eerlijke en openbare behandeling, bevoegde, onafhankelijke en onpartijdige bij de wet ingestelde rechterlijke instantie, onschuld totdat schuld volgens de wet is bewezen, rechten van verdachten,
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Rechtspraak
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Doodstraf
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Algemeen_rechtsbeginsel

Terug naar boven