Logboek 2021
Het logboek bevat berichten over opmerkelijke ontwikkelingen bij de totstandkoming van de Nieuwe Nederlandse Grondwet
woensdag 29 december 2021 Rede en Religie
Dr. Ton de Kok (1942) , tot vorig jaar twintig jaar lang leraar godsdienstfilosofie in 5VWO van het Amsterdamse Fons Vitae Lyceum, heeft tijdens zijn eigen studie veel geleerd van de Romeinse dichter en filosoof Titus Lucretius Carus, die in de eerste eeuw voor Christus leefde. De Kok las bij Lucretius: “Uit niets kan niets ontstaan en het iets kan niet in het niets verdwijnen”. En ook: “Godsdienst is gebrek aan kennis”. De Kok zelf beschouwt het geloof in een alles bestierende God als bijgeloof, maar voor hem blijft het een raadsel waar de scheppende kracht uit de materie vandaan komt. De Kok: “Alles bij elkaar heb ik aan ruim tweeduizend leerlingen lesgegeven. Ik hoop dat ik ze op weg heb geholpen bij hun existentiële zoektocht. Ik heb ze niets opgedrongen, maar wel steeds herhaald: rede en religie sluiten elkaar niet uit! Denk zelf na! Waarom ben je hier? Hoe geef je zin aan je bestaan?”. (Zie de NRC van gisteren pagina C6 Leven.) CS
——————————————————————-
woensdag 22 december 2021 Onderschatte dieren
“Varkens zijn zeer intelligente dieren en hebben zelfs het verstandelijk vermogen van een vierjarig kind. Deze sociale dieren communiceren niet enkel met knorretjes, maar ook met hun krulstaart.” Dit is de openingszin van de paginagrote advertentie, getiteld “Even over Beter Leven…” van de dierenbescherming in de krant van gisteren. CS
————————————————-
maandag 29 november 2021 Definitie
“Mens, wezen dat zich kenmerkt door de vele stoornissen die het dagelijks functioneren belemmeren”. Uit het diagnoseboek DSM 5 (DSM, Diagnostic and Statistical Manuel of Mental Disorders). Zie de strip van SIGMUND PETER DE WIT, de Volkskrant van vandaag, pagina V9. CS
——————————————-
maandag 22 november 2021 Troost
Vier jaar geleden vierde het Nederlands Kamerkoor zijn 80ste jubileum. Bij die gelegenheid zongen verschillende koren tijdens het Festival Oude Muziek in een concertzaal in Utrecht 150 psalmen, duizenden jaren oud. Er waren tweeduizend mensen in de zaal , onder hen de Canadese schrijver Michael Ignatieff en zijn vrouw. De zaal was tot tranen bewogen. Ook Ignatieff zelf. Hij vroeg zich af waarom die psalmen zoveel indruk maakten op het publiek, hoe het kon dat die oude, religieuze taal zo kon betoveren, hoe die muziek ook voor hem als ongelovige zo troostend kon zijn. Deze vragen brachten Ignatieff ertoe het boek te schrijven, getiteld Troost – Als licht in donkere tijden. Daarin koos hij het werk van enkele schrijvers, kunstenaars en componisten, die troost hebben gezocht en die Ignatieff zelf troost hebben gebracht. Het betrof: het boek Job; de psalmteksten; het stoïcisme van Cicero; de poëzie van Dante; de schilderijen van El Greco; de essays van Michel de Montaigne; de muziek van Gustav Mahler; de brieven van Václav Havel; de poëzie van Anna Achmatova; de teksten van Primo Levi.
Ignatieff is van oordeel dat rouw, verlies en dood altijd – door de eeuwen heen – beangstigende en eenzame ervaringen zijn geweest en dat ook troost van alle tijden is. Hij citeert een eeuwenoude psalmtekst, waarin volgens hem precies staat wat het is om je alleen, berooid en verloren te voelen: “Ik ben alleen als een eenzame vogel op het dak”. (Zie het interview met Ignatieff in de Volkskrant van afgelopen zaterdag, pag.12-14, Boeken & Wetenschap.)
Ook voor mijzelf is kunst bron van troost. Ook familie en vrienden zijn dat. Om mijn niet-aflatende verdriet te verdragen, ervaar ik steun aan mijn wijsbegeerte: het doordenken van het wereldgebeuren. CS
————————————————————————————
donderdag 11 november 2021 Ongerijmd
Als kind leerde ik: “God is Liefde”. Op mijn Filosofiekalender van 5 november dit jaar, 2021, las ik de uitspraak van de godgeleerde Meister Eckhart (1260 – 1328) dat God in zijn wezen alomvattende liefde is. Ook op 5 november, in 1943, werd mijn vader begraven. Ik was toen een jongen van 11 jaar. Hij was 49. Kanker. Hoe ongerijmd! Het probleem van het Lijden in de wereld. Een wijsgerige (wereld-, leven- en mens-) beschouwing daaraan wijden in deze tijd van ontkerkelijking? Een essaywedstrijd daarover (laten) uitschrijven? CS
——————————————————————
maandag 25 oktober 2021 Zelfdodingsmiddel
Wim Van Dijk (77, psycholoog, heeft onder meer gezondheidspsychologie gestudeerd) is van oordeel dat de arts uit het euthanasieproces gehaald moet worden, dat levenseindebegeleiders – die kunnen bepalen of een euthanasieverzoek weloverwogen en vrijwillig is – opgeleid moeten worden, dat een wilsverklaring altijd geldig moet blijven, ook als iemand wilsonbekwaam is geworden. Van Dijk is boos op onder meer de euthanasiewetgeving en op de politiek, waar de discussie al decennialang stilstaat. Hij verstrekt illegaal het zelfdodingspoeder Middel X. In het grote interview afgelopen weekend in de Volkskrant (pagina 10-12 Zaterdag & Opinie) zegt hij: “Ik zeg hier nu openlijk: ik heb dit gedaan. En ik wil andere verstrekkers oproepen ook dat te doen. Ik wil dat de maatschappelijke onrust zo groot wordt dat justitie hier niet omheen kan. Burgerlijke ongehoorzaamheid is een rechtvaardig middel om een gerechtvaardigd doel te bereiken. Zo is het bij de abortuswet ook gegaan. Het kan mij niet zo veel schelen of ze me arresteren of me in de bak douwen. Ik wil dat er iets gebeurt. Van Dijk neemt vanavond ook deel aan het televisieprogramma Op1. (CS)
—————————————————————
donderdag 14 oktober 2021 Menselijke rationaliteit
Wie de rede zoekt,
komt uit: * bij marginale stromingen die door de eeuwen heen tegen de klippen op probeerden om regerende primitieve angsten, rauwe emoties en machtswellust de baas te worden;
* bij eenlingen die niet universele zekerheid, maar twijfel als uitgangspunt durfden te nemen en dankzij eindeloos proefondervindelijk onderzoek natuurwetten ontdekten;
* bij hen die tegen de macht van koningen en clerus in de bevrijding van horigen, slaven, arbeiders en vrouwen bepleitten;
* bij hen die de geschiedenis wilden begrijpen, in plaats van haar als politiek instrument te gebruiken;
* bij hen die de natuur wilden kennen zonder daar menselijke dogma’s aan te verbinden en die niet hogere macht, maar menselijke wederkerigheid als basis voor een samenleving beschouwden.
Dit zijn gedachten, die ik las in de column van Daniela Hooghiemstra in de Volkskrant van afgelopen dinsdag, pagina 29 OPINIE & DEBAT, met de kop “Menselijke rationaliteit trekt meestal aan het kortste eind, in welke windstreek ook”. Ik beaam al deze gedachten en ik denk velen met mij. Ik zou willen dat de totale menselijke ontwikkeling in de richting van deze beaming gaat en dat met name de abrahamitische religies – jodendom, christendom, islam – zich hiertoe bekeren. CS
————————————————————————-
donderdag 7 oktober 2021 Beschrijving van de
markeringspunten in ons leven Volkskrant-journalist Fokke Obbema (1962) sprak afgelopen zondag in het programma Buitenhof (NPO1 12.10 uur) over zijn pas verschenen boek Een zinvol leven. In dat boek beschrijft Obbema wat een vijfenveertigtal mensen vindt wat voor hen zinvol leven is. Hobbema vindt daarbij het antwoord van Alexander Rinnooy Kan opmerkelijk. Deze liet weten dat voor hem nieuwsgierigheid bij ons werkelijke niet-weten de zin is. Obbema vindt het een goed idee dat wij allen in de loop van ons leven opschrijven wat de markeringspunten in ons leven zijn. Hij noemde de zijne. Ik heb ook de mijne. Deze markeringspunten duiden op ons antwoord op de vraag wat de zin van ons leven is. CS
———————————————————————-
donderdag 30 september 2021 Academische vrijheid
“Met de leus ‘Fuck Locke, fuck Hume, and fuck Voltaire too’ zag ik studenten van de op Amerikaanse leest geschoeide faculteit van ‘Liberal Arts and Sciences’ in Utrecht onlangs demonstreren tegen ‘witte mannen’. “ Aldus Daniëla Hooghiemstra in haar column in de Volkskrant van afgelopen dinsdag pag. 29.
Max Pam in zijn column in de Volkskrant van afgelopen woensdag pag. 15, inhakend op de waarneming van Hooghiemstra: “De academische vrijheid is een groot goed, maar wat doe je tegen zo veel achterlijkheid? Studenten die met dit soort leuzen demonstreren, horen niet thuis op een universiteit, net zomin als een astronomiestudent die gelooft dat de aarde plat is.”. CS
—————————————————-
zaterdag 18 september 2021 Nine Eleven
NRC-columniste Aylin Bilic stelt in haar column van afgelopen donderdag dat haar ervaringen in de afgelopen jaren in Nederland met negatieve reacties op moslims na 9/11 best meevielen. “En hoewel politieke uitingen van sommige partijen anders doen vermoeden, zie ik de grote meerderheid in dit land enorm haar best doet om mensen met een andere achtergrond in te sluiten”, aldus Bilic. Wel baart het haar zorgen dat er in ons land nog steeds een groep is die westerse (liever: universele) waarden hartgrondig haat en ondergraaft. (Zie NRC, donderdag 16 september 2021, pagina OPINIE 19, de column “Moslimfobie na 9/11? Mijn ervaring is anders”.)
Ik deel de zorgen van Aylin Bilic. Heil zie ik in een grondig aangepast, streng onderwijsbeleid in Nederland. Op (grond)wettelijk niveau moet duidelijk gesteld worden dat al het met gemeenschapsgelden gefinancierde onderwijs aan de universele waarden voldoet en dat de onderwijsinspectie daar strenge controle op uitoefent. Zie ook dit Logboek de dato 15 maart 2019, getiteld Voorwaardelijke Onderwijsvrijheid. CS
—————————————————————-
donderdag 9 september 2021 Vrijdenkers
Het Humanistisch Verbond bestaat 75 jaar, opgericht net na de Tweede Wereldoorlog in 1946. Dat is afgelopen zondag gevierd in het Amsterdamse Felix Meritis met een symposion over vrijdenken. Op die dag is ook de tentoonstelling Vrijdenkers: van Spinoza tot nu in het Amsterdam Museum geopend. Beide evenementen heb ik bijgewoond. Ik heb in mijn jonge jaren het katholieke geloof verlaten, evenals de jeugdige Baruch de Spinoza in de 17e eeuw het joodse geloof en evenals de jonge Lale Gül (die op het symposion geïnterviewd werd) nu het islamitische geloof. CS
—————————————
dinsdag 24 augustus 2021 Geopolitiek
Dialoog van China met de Taliban. CHINA: “ DEMOCRATIE? HAHA HA HA! MENSENRECHTEN? EEN KOLONIAAL WESTERS PROJECT! WIJ BLIJVEN GEWOON DE OEIGOEREN ONDERDRUKKEN EN JULLIE VROUWEN?”. TALIBAN: “DEAL.”
(Tekst in het cartoon van Bas van der Schot in de Volkskrant van vrijdag 20 augustus 2021, pag. 24 Opinie & Debat.) CS
—————————————————————
vrijdag 6 augustus 2021 Vergelijkenderwijs
Bij natuurkundigen en sterrenkundigen lees ik dat ons universum sedert de oerknal 13,8 miljard jaar bestaat en dat onze aarde zich met zo een 100 miljard sterren in het Melkwegstelsel bevindt. Onze aarde met alles erop en eraan kan zo maar door bijvoorbeeld een meteorietinslag worden weggeschoten, te vergelijken met de reusachtige meteorietinslag die 65 miljoen jaar geleden hier heeft huisgehouden. De vernietiging van de aarde en de dood van de individuele mens zijn met elkaar te vergelijken. Zij verschillen – mutatis mutandis – kwantitatief, niet kwalitatief van elkaar. Dat is de La Condition Humaine. CS
————————————————————
woensdag 21 juli 2021 Existentie boven Essentie
De grondstelling van Jean-Paul Sartre “l’existence précède l’essence” kreeg rijksbouwmeester Floris Alkemade (1961) op zijn middelbare school in de filosofieles voorgeschoteld. Dit memoreerde Alkemade in het programma VPRO Zomergasten van afgelopen zondagavond. Deze stelling nestelde zich in de loop der jaren in zijn denken en doen. Het betekende voor hem een tegendraadse instelling van het tegen de dingen aankijken: geen angst hebben voor verandering; ruimte voor onenigheid; ruimte voor onzekerheid; anders durven bouwen; anders durven omgaan met de natuur; etcetera, etcetera.
De stelling van Sartre en de instelling van Alkemade doen mij denken aan de kreet “Die Umwerting aller Werte” van Friedrich Nietzsche. Ik zie dit alles ook liggen in de lijn van de huidige groeiende voorkeur voor de bottom-up benadering boven de top-down benadering. CS
——————————————————————————————–
maandag 5 juli 2021 Lijden
“Mensen hebben verstand, dieren hebben een instinct. Mensen zijn van een andere orde en hebben een ziel die eeuwig is. Dieren kunnen niet rationeel denken en hebben geen rechten”. Dat leerde je op school. De Engelse rechtsfilosoof Jeremy Bentham (1748-1832) was het daar totaal niet mee eens. “Een volgroeid paard of een volwassen hond is onvergelijkbaar een rationeler en ook een spraakzamer dier, dan een zuigeling van een dag, een week of zelfs een maand oud”, schreef hij. Hij was van oordeel dat wij hier echt anders moeten gaan denken. Dieren kunnen dan wel niet redeneren en kunnen niet praten, maar zij hebben wel het vermogen om pijn te ervaren. Dieren kunnen dus lijden en dat hebben zij met ons mensen gemeen. Daarom zijn er dierenrechten. Aldus Jeremy Bentham. (Zie de informatie op de FILOSOFIE KALENDER van maandag 28 juni 2021.)
Ons denken over mens en dier getuigt toch wel van enige hoogmoed. CS
———————————————
dinsdag 22 juni 2021 Geen podium
De wekelijkse column van Daniëla Hooghimstra van vandaag in de Volkskrant is getiteld”: “De hoogmis der diversiteit wordt eendrachtig opgedragen, maar wat zij betekent weet niemand”. De strekking van haar column is: je mag tegenwoordig zijn wie je bent en je mag zeggen wat je vindt, onzin of geen onzin, maar over de grondslagen, waarop die verschillende overtuigingen stoelen, wordt niet gesproken. Hooghiemstra: “ Hoewel het NOS Journaal een bokaal uitreikt voor ‘diversiteit’, hoor je op televisie zelden iets over de religieuze fundamenten daarvan”.
Mijn vraag is: moet je in de huidige samenleving met gemeenschapsmiddelen een podium geven (bijvoorbeeld in klaslokalen en collegezalen) aan instellingen die flagrante onzin uitkramen? Mijn antwoord is: nee (de grondwettelijke vrije meningsuiting ten spijt). CS
————————————————
zaterdag 12 juni 2021 Gedachten die bijblijven
Er zijn enkele gedachten uit mijn filosofiestudie van destijds aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht, die mij levenslang op bijzondere wijze zijn bijgebleven. In mijn eigen bewoordingen zijn die de volgende:
“Onderzoek eerst de grenzen en de mogelijkheden van de menselijke kennis, voordat je gaat filosoferen.” (Immanuel Kant, 1724-1804)
“Soms zijn taalkundig correcte volzinnen niet waar of onwaar, maar zinnig of onzinnig.” (Gilbert Ryle, 1900-1976)
“Het menselijke bewustzijn is doortrokken van belangen.” (Karl Marx, 1818-1883)
“Uit ons ‘niet-weten’ trek ik de ethische consequentie, namelijk verdraagzaamheid.” (Karl Popper, 1902-1994)
“Er is een wereld van verschil tussen het kennen van objecten en het kennen van subjecten. De Ander is mijn meerdere. De Ander verplicht. ” (Emmanuel Levinas, 1906-1995) CS
——————————————————–
woensdag 2 juni 2021 Een worsteling
Voor mijn 89ste verjaardag kreeg ik van dochter Femke (1973, moeder van Julie en Klaas, schrijver van de roman Karkas; jongere zus van Margriet, 1971, moeder van Lucas en Zeno, artistiek directeur van het Amsterdam Museum) het boek EEN KWESTIE VAN DOOD EN LEVEN. Dit boek is de Nederlandse vertaling van A Matter of Death and Life, gezamenlijk (om beurten een hoofdstukje) geschreven door het Amerikaanse echtpaar Irvin D. Yalom en Marilyn Yalom. Het gaat over hun beider beleving bij het doodgaan van Marilyn. Irvin is een internationaal vermaard psychiater die in zijn praktijk talloze mensen met groot verdriet heeft begeleid en daar nu zelf mee geconfronteerd wordt. Een worsteling. Het doet mij denken aan wat een vriend in gelijke omstandigheden mij destijds schreef: “De pijn en het verdriet om het gemis is er nooit niet…”. Ik herken mij in het gemis en het verdriet van Irvin B. Yalom en dat van mijn vriend. CS
——————————————————————————————-
zaterdag 22 mei 2021 Evenwicht
Les van mijn zes jaar geleden overleden schoonzus Maria Middelhuis: “ Evenwicht zien te bewaren tussen draagkracht en draaglast”. CS
———————————————————–
zaterdag 15 mei 2021 In Chili een nieuwe grondwet van en voor en door het volk
Chili krijgt een nieuwe grondwet. Afgelopen oktober is daar door de bevolking voor gekozen (stembusuitslag: 80% voor). Dit weekend kiezen de Chilenen 155 vertegenwoordigers die de nieuwe grondwet gaan schrijven. Zeventien van de 155 zetels in deze grondwetgevende vergadering zijn gereserveerd voor de tien inheemse volkeren in Chili. CS
——————————————
donderdag 13 mei 2021 Het Duitse Bürgerrat Klimat
In Duitsland wordt de burgerparticipatie omarmd. 160 Duitsers van verschillende leeftijden, sociale en etnische achtergronden behandelen in de Bürgerrat Klimat de klimaatverandering en de opwarming van de aarde. De bondsregering hoeft zich niet aan de adviezen van de Bürgerrat te houden, maar de Duitse burgers kunnen klagen bij hun Constitutioneel Hof. Niet zonder succes gebeurt dit, zoals dat recent het geval was bij het versoepelen van de euthanasiewet. In Frankrijk was er recent de Convention Citoyenne pour le Climat. In Nederland wordt gewerkt met de Klimaattafels. (Zie het artikel in de Volkskrant van gisteren, pagina 27 Opinie & Debat , getiteld “In Duitsland adviseren burgers over het klimaat”.) CS
————————————————-
zondag 9 mei 2021 Homo mensura omnium
“De mens is de maat van alle dingen, van wat is dat het is, van wat niet is dat het niet is.” Dit is de openingszin van het werk, getiteld Waarheid, van Protagoras van Abdera. Die leefde van ongeveer 490 tot ongeveer 420 voor Christus in het toenmalige Thracië, het huidige noordoosten van Griekenland, het zuiden van Bulgarije, het Europese Turkije. Welk een waarheid! CS
————————————————–
woensdag 28 april 2021 Anne Frank en Eva Schloss
“Aan het eind van haar dagboek, vlak voor ze verraden werd, schreef Anne dat ze nog altijd in de goedheid van de mens geloofde. Maar ik vraag mij af wat ze zou hebben gedacht, als ze de concentratiekampen van Auschwitz en Bergen-Belsen had overleefd.”
Dit schreef Eva Schloss over Anne Frank. Eva is in 1929 geboren, in Wenen. Ook Anne is in 1929 geboren, in Frankfurt am Main. Eva en Anne woonden beiden als Joodse vluchteling-kinderen tijdens de nazitijd op het Merwedeplein in Amsterdam Zuid. Anne op nummer 37-2. Eva op nummer 46. Beiden werden in 1944 naar concentratiekampen afgevoerd. Anne overleefde dat niet, Eva wonderwel wel. Eva schreef op latere leeftijd over haar verschrikkelijke kampervaringen. Anne schreef haar dagboek als jong meisje op haar onderduikadres op de Amsterdamse Prinsengracht op nummer 263 (dicht bij mijn lagere school op nummer 29, waar ik als katholiek jongetje in die jaren op zat).
Heeft Anne gelijk? Is de mens goed ondanks alles? Is de mens slecht, zoals Eva lijkt te geloven? Sommige mensen zijn inderdaad zo slecht, dat zij niet te handhaven zijn. Maar is ook het Franse gezegde “Tout savoir, c’est tout pardonner.” niet geldig?
En verder: is de mens zó slecht, dat hij ook de veroorzaker is van alle slechtheid, alle onvolkomenheid, alle lijden in de wereld? Is hij de schuldige van alle onheil en onvolkomenheid? Godsdiensten willen ons dat doen geloven. De erfzonde. Onzin! Sprookjes!
Ja, er zijn misdadige mensen, maar de mens is niet misdadig, zoals de dieren dat ook niet zijn CS
—————————————————————
woensdag 21 april 2021 Naar een andere aanpak
Alleen met een integrale aanpak komen we tot een rechtvaardige herinrichting van het land. De sectorale aanpak, die vooral deelbelangen dient, is achterhaald. Zet in op samenwerking en samenhang! Dit las ik in een Open Brief. Dit trof mij. Onze aandachtsgebieden zijn velerlei, zoals: schaarse ruimte, bevolkingsgroei, milieu, klimaat, woningbouw, gezondheidszorg, opvoeding, onderwijs en wetenschap, kunsten, mens- en wereldbeschouwing, journalistiek, beveiliging, rechtspraak, criminaliteit, bewaking van de democratie, sportbeoefening, werkgelegenheid, basisinkomen, enz. enz. Meer in het algemeen stel ik: naast de disciplinaire benadering is de interdisciplinaire aanpak geboden. Daarnaast ook graag: burgerraadvorming . En ook (vooralsnog utopisch): samenstelling van een eigentijdse grondwet vanuit de basis. (Zie de Volkskrant van gisteren, pagina 28 Opinie & Debat.) CS
———————————————————————
zaterdag 10 april 2021 Veroordeling van de Nederlandse Staat
“Staat gedaagd om humane zelfdoding mogelijk te maken” is de openingskop van de Volkskrant van gisteren. Het daaropvolgend openingsartikel gaat over het verkrijgen van de definitieve, gerechtelijke veroordeling van de Nederlandse Staat voor het niet naleven van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het niet naleven namelijk van de bepaling dat elk mens het recht heeft op eerbiediging van het privéleven. In het bijzonder moet de hulp bij zelfdoding in Nederland wettelijk toegestaan worden. Onder bijstand van advocaat Tim Vis voert de Coöperatie Laatste Wil (CIW), samen met dertig burgers, het proces. Dat proces duurt heel lang. Hier is sprake van een bodemprocedure die jaren in beslag neemt. Dit alles in navolging van Duitsland en Oostenrijk, waar dit alles al keurig juridisch is geregeld.
De huidige juridische stap is voor heel veel Nederlanders een stap in de goede richting. Jammer dat die stap zo lang moet duren. Waarom gaat de huidige Nederlandse politiek niet nu al het kwestieuze wetsartikel repareren, zodat die juristerij in het geheel niet nodig is en zodat het leven voor heel veel mensen nu al veel en veel beter wordt. Zie ook dit Logboek de dato 26 oktober 2020 , getiteld “Euthanasie is gelegitimeerde doodslag”. CS
——————————————————————
dinsdag 6 april 2021 Burgerraden, de toekomst (2)
In de Assemblée Nationale in Parijs is in deze tijd de Franse klimaatwet aan de orde. Hieraan voorafgaand zijn in heel Frankrijk meer dan honderdduizend mensen de straat opgegaan om politici te waarschuwen tegen het uitkleden van de 149 voorstellen, die het in 2019 ingestelde burgerparlement (het burgerberaad / de “Convention Citoyenne pour le Climat) dienaangaande heeft gedaan. Eén van die 149 voorstellen gaat over de gewenste halvering van de grondverharding: “ Vanaf 2050 mag geen grond worden verhard, tenzij er elders wordt onthard”. Het burgerparlement bestond uit 150 door loting uitgekozen burgers. “Ons beraad was net een mini-Frankrijk, met tieners, daklozen, een piloot én een racistische bejaarde”, aldus een van de deelnemers van de conventie, die hooguit 20 procent hoogopgeleiden telde. Van de 149 voorstellen van het burgerberaad (in bijna vijfhonderd pagina’s neergeschreven) zijn er 18 in hun geheel door het parlement overgenomen en 78 gedeeltelijk. (Zie het gesprek met de bovengenoemde deelnemer van het burgerberaad in de NRC van 31 maart 2021, getiteld: “Wij waren 150 steentjes in de schoenen van Macron”. ) CS Zie ook dit Logboek op dinsdag 7 juli 2020, getiteld “Burgerraden, de toekomst”.
————————————————-
dinsdag 6 april 2021 Geen evenwicht
Gezegde: “Een teug verrukking op een kruik verdriet, dat is het leven”. CS
—————————————-
donderdag 1 april 2021 Rentmeesterschap
“Je kunt doen alsof we hier alleen zijn en overal recht op hebben. Maar dat is niet zo. Daarom hou ik ook niet van het christelijke idee van rentmeesterschap, de mensen die als rentmeesters heersen over de natuur. Nee! Wij zijn onderdeel van de natuur.” Dit zei Ramsey Nasr (1974, schrijver, acteur) in een gesprek met de Volkskrant (30 maart 2021, pag. V12 e.v.) in vervolg op de publicatie van zijn driedelige essay De fundamenten. Hierin stelt hij dat wij ons in de huidige Corona-tijd op een keerpunt van de geschiedenis bevinden. Onze instelling wordt grondig gewijzigd. CS.
————————————————————————————-
woensdag 17 maart 2021 Evenwijdigheid
In de Filosofie-dagkalender van zondag 7 maart 2021 staat de volgende uitspraak van de Franse filosofe Simone Weil (1909-1943): “Het punt waarin beide evenwijdige lijnen elkaar snijden, ligt in het oneindige”. Weil drukte met deze uitspraak uit dat er altijd distantie is in de verstandhouding van goede vrienden, van goede geliefden. Zij vond namelijk dat – als je te veel opgaat in de ander, de ander teveel bezit – de onderlinge betrekking niet gelijkwaardig is. Deze uitspraak komt overeen met de definitie van liefde, die ik begin van de jaren zestig van de vorige eeuw had aangetroffen: “Liefde is afstand en nabijheid”. Ik citeerde deze definitie voor Diny Middelhuis. Met haar verkeerde ik. Zij liet deze gedachte bij haar indalen. In mijn beleving is die definitie eigenlijk een grondmotief in ons beider leven geweest gedurende meer dan een halve eeuw. Bij haar uitvaart, dezer dagen vijf jaar geleden, heb ik hiervan getuigd. CS
———————————————————–
maandag 1 maart 2021 Eerbied
De geschiedenis leert dat het in de Middeleeuwen in Europa welhaast ondenkbaar was dat je niet in God geloofde. Heden ten dage is dat wel anders: de secularisatie heeft toegeslagen. Voor mij zelf viel die omslag in 1956, toen ik 24 jaar was. Opgegroeid in een degelijke, weldenkende Rooms-Katholieke omgeving, zag ik ineens dat er niets klopte van het Christelijke geloof met diens al te menselijke voorstellingen en gedachten over God. Ik had daarbij ook de ervaring dat mijn omslag onomkeerbaar was (wat die ook achteraf bleek te zijn). In de loop der jaren nadien ervoer ik dat mijn omslag allerminst uniek was: meer mensen hadden meegemaakt wat ik had beleefd. Tijdens mijn filosofiestudie (UvA en RUU) leerde ik dat eerbied een moreel menselijk gegeven is: de Ander verplicht; de Vrijheid is begrensd. Dit alles binnen het geheel van de Onverschilligheid van het Heelal. CS
——————————————————-
zondag 21 februari 2021 Verzet tegen door links omarmde politieke islam
In de Franse universiteiten is er – vooral na de onthoofding van de leraar Samuel Patty op 22 oktober van het vorig jaar – verzet tegen ”ïslam-links” (islamo-gauchisme). Dat is het universitaire verzet tegen de momentele samenwerking tussen de politieke islam en radicaal-links. Het is het verzet tegen de beider haat tegen alles wat blank is (overgewaaid van de Noord-Amerikaanse universiteiten). Zie de NRC van afgelopen vrijdag, pagina 6, het artikel “Actie tegen ‘islam-links’ op de campus”. In dit artikel wordt de filosoof Marcel Gauchet geciteerd, die zegt dat extreem-links nooit iets heeft begrepen van de religie en dat het in de moslims een nieuw proletariaat heeft ontdekt. Zie in het NRC-artikel ook het citaat uit een verzetsmanifest in Le Monde: “Het [islam-gauchisme] voedt een haat tegen de blanken en tegen Frankrijk. Een bijwijlen gewelddadig activisme valt eenieder aan die nog durft in te gaan tegen het anti-westerse gedachtegioed en het multicultureel gepredik”. (Zie ook dit Logboek van maandag 4 januari 2021, getiteld: Links is “scheiding van kerk en staat”.) CS
——————————————————————–
maandag 15 februari 2021 Charlie Chaplin
In de Filosofie Kalender van het lopende jaar, op het blaadje van zaterdag 13 februari, las ik dat de legendarische filmer Charlie Chaplin (1899-1977) het omvangrijke hoofdwerk van de Duitse filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860), Die Welt als Wille und Vorstellung, onafgebroken gedurende veertig jaar heeft gelezen. Schopenhauer is de filosoof voor wie het leven lijden is. Chaplin bracht deze filosoof in zijn film Monsieur Vendoux (1947) ter sprake. In deze film bekritiseert Chaplin het Amerikaanse kapitalisme. In zijn film Modern Times (1936) stelt Chaplin het fordisme aan de kaak en in zijn film The Great Dictator (1940) het nazisme. Schopenhauer en Chaplin zijn – ieder op eigen wijze – betrokken op het wereldgebeuren. Chaplin laat in zijn “Schopenhauerfilm” zijn hoofdfiguur zeggen: “Ik heb vrede met God. Ruzie heb ik met de mens”.
Laten we (wereldwijd) ophouden met het individualistisch voorzien in ons noodzakelijke levensonderhoud en ermee beginnen om dat gezamenlijk te doen. Ja, een vorm van hedendaags communisme dus. Een vorm van basisinkomen past hierbij. De momentele wereldwijde Corona-problematiek geeft ons alle aanleiding daartoe. Het betekent een omwenteling van gedachten. Het moet ook tot uitdrukking komen in de Grondwet. CS
——————————————————-
maandag 8 februari 2021 Niet niets
Verbazing dat er iets is en dat er niet niets is. CS
————————————————————
zondag 24 januari 2021 Goddeloosheid
“In naam van de rede – Waarom we het niet moeten hebben van Jahweh, Mohammed, Christus of Boeddha”. Dit is de titel van een boek in de pas verschenen roman De Stem van Jessica Durlacher. In deze roman staat de hoofdfiguur (het meisje Amal) voor Ayaan Hirsi Ali. Dit meisje gooit na lezing van dat boek haar moslimsluier af en wordt mikpunt van bedreigingen.
Hoe lang gaat het duren eer wij allen beseffen dat de wereld goddeloos is en dat we daarmee hebben leren leven? CS
—————————————————–
vrijdag 15 maart 2021 Weerbare democratie
“De komende week gaan we zien of de democratie met wapens en geweld verdedigd moet worden.” Dit is de slotzin van de column, getiteld “Weerbare democratie”, van Max Pam in de Volkskrant van afgelopen woensdag 13 januari 2021, pagina 26 (de rubriek MAX PAM BEWERINGEN & BEWIJZEN). Pam stelt de vraag hoe opgetreden moet worden tegen de huidige aanslag op de democratie in de USA. Via de rechterlijke macht? Maar is dit niet een behoorlijk naïef standpunt?
Ik denk aan én én: én aan rechtspraak én aan geweld. (Zie ook dit Logboek de dato 6 december 2014 “Zich zelf verdedigende democratie”; alsmede dit Logboek de dato 30 juli 2017 en 10 augustus 2017 “Om zeep brengen van de democratie” 1 en 2.)
En hoe belangrijk voor de democratische weerbaarheid is het hebben van een adequate Grondwet! CS
—————————————————-
woensdag 6 januari 2021 La condition humaine
Er is goedheid. Er is schoonheid. Er is waarheid. Er is ook het tegendeel daarvan. Het is menselijk, al te menselijk. CS
——————————————————
maandag 4 januari 2021 Links is “scheiding van kerk en staat”
“De grootste valkuil waarin we kunnen trappen is dat links de verdediging van de vrijheid overlaat aan extreem-rechts. Wij moeten ons zonder terughoudendheid uitspreken tegen islamisme, en wel zo luid dat Geert Wilders of bij ons Marine Le Pen niet meer wordt gehoord. […] Voor de verdediging van het vrije woord en de seculiere staat hoeft links zich toch werkelijk niet te schamen?” Aldus Caroline Fourest (45), journaliste in Frankrijk met een lange staat van dienst bij het satirische weekblad Charlie Hebdo, in een groot interview in de Volkskrant van dit weekend (pag. 22, 23 en 25 OPINIE).
“Je kunt aan de brandstapel van Jeanne d’Arc aflezen dat het christendom ook heel wreed was. Zo lang je godsdienst niet aan banden legt, gaan de gelovigen hun gang, omdat ze denken dat ze de waarheid in pacht hebben. Het antwoord is de tegenmacht van het secularisme. […] In Amerika staat de vrijheid van gelovigen kennelijk boven alle andere vrijheden. In Frankrijk betekent het secularisme de bescherming van vrijheden tegen de macht van religie; dat beschermt ook Syriërs, Algerijnen, Iraniërs die hier hun toevlucht hebben gevonden. De actiefste verdedigers van de seculiere staat in Frankrijk zijn mensen met een Algerijnse achtergrond ”, aldus Caroline Fourest. CS
———————————————————–
