Nieuwe Nederlandse Grondwet

Het logboek bevat berichten over opmerkelijke ontwikkelingen bij  de totstandkoming van de Nieuwe Nederlandse Grondwet

zondag 29 december 2019      De Derde Kamer
Reactie van een geliefde nicht op mijn stukje van 26 december (De Toekomstkamer in de plaats van de Eerste Kamer): “Van mij mag de Toekomstkamer ook een 3^e kamer zijn.”     CS
———————————————-

donderdag 26 december 2019      De Toekomstkamer in de plaats van de Eerste Kamer
Rechtsfilosoof Bastiaan Rijpkema stelt in zijn artikel in de NRC van afgelopen maandag (pg. 18 en 19 Opinie) voor om in Nederland de Eerste Kamer te vervangen door de Toekomstkamer. Deze Kamer wordt door loting samengesteld en krijgt de functie  van het beoordelen van wetten van de Tweede Kamer op de betekenis ervan voor de lange en de zeer lange termijn.

Ik onderschrijf dit voorstel. Het ligt in de lijn van de ideeën van David van Reybrouck. Wel vind ik dat de door loting samengestelde Toekomstkamer op bijzondere wijze  representatief moet zijn: jong en oud, arm en rijk, meer ontwikkeld en minder ontwikkeld, autochtoon en allochtoon,  moeten vertegenwoordigd zijn.  CS
——————————————————

dinsdag 17 december 2019         Enkele citaten
Enkele citaten van Paul Cliteur uit het drie pagina’s grote interview met hem in de Volkskrant van het afgelopen weekend (pagina’s 14-16) onder de kop “Waar meningen botsen, komt de waarheid boven”. Cliteur is hoogleraar, rechtsgeleerde, filosoof, voormalig voorzitter van het Humanistisch Verbond, destijds lijstduwer van de Partij voor de Dieren, voorzitter van het Renaissance Instituut van Forum voor Democratie (FvD), fractievoorzitter van deze partij in de Eerste Kamer.

“Er is een obsessie met raciale diversiteit, terwijl je naar heel andere verschillen moet kijken. Huidskleur zegt niks over opvattingen. Er zijn gitzwarte mensen met reactionaire opvattingen, en lelieblanke denkers met progressieve ideeën. “

“Die sfeer van intolerantie en benepenheid is van de VS  overgewapperd naar Europa. De vraag of universiteiten wel divers genoeg zijn, is legitiem.”

“Laten we de afschaffing van de slavernij vieren.”

“Godsdienstig geïnspireerd terrorisme, wat ik ook theoterrorisme noem, komt voor in alle monotheïstische godsdiensten. ”

“Het toonaangevende feminisme doet aan politieke agitatie die niets met gelijke behandeling van mannen en vrouwen te maken heeft.”

“Een land waar mensen in vrijheid kunnen opgroeien, waar de principes van de grondwet en de mensenrechten worden hooggehouden. Waar de democratie een bepaalde kwaliteit heeft en de rechtsstaat wordt geëerbiedigd. “  (Antwoord van Cliteur op de vraag wat voor hem de Nederlandse identiteit is)

“Wilders en Baudet zijn Churchills. Veel mensen buigen mee, die gooien het op een akkoordje met geweldplegers.”

“Met het hedendaagse christendom valt goed te leven. Maar ook de interpretatie die Bassam Tibi, een Syrische hoogleraar Internationale betrekkingen, aan de islam geeft, is verenigbaar met Europese mensenrechten: cultuurislam naast cultuurchristendom. Al hebben we religie niet nodig om de moraal te stutten. Dat kan heel goed met seculiere uitgangspunten.”

“Op onze omgang met dieren kijken we wellicht over vijfhonderd jaar net zo terug als nu op slavernij.”          CS
———————————————————

dinsdag 10 december 2019                   Verlakkerij
Afgelopen zondagavond was op NPO 2 de slotaflevering van het 8-delige onderzoeksprogramma Medialogica van de omroepvereniging HUMAN (voorheen HOS, Humanistische Omroep Stichting). Titel: De beeldenstorm rond abortus. Onderwerp: de mediastrategie van met name  christelijke tegenstanders van abortus. Vanaf 2008 brengen deze mensen een uit de VS afkomstig, schattig aandoend foetuspoppetje in groten getale op de markt en zorgen zij er voor dat dat in de media goed in beeld gebracht wordt. Met succes: serieuze aandacht in de pers en hernieuwde, verhitte discussie in den lande. Televisierecensent van de  NRC , Arjen Fortuin, prijst in de maandagkrant (pagina C 9) de omroeporganisatie Human. Hij schrijft: “Zo is Medialogica op zijn best: als media-VAR die laat zien hoe een aantrekkelijk beeld voor de werkelijkheid komt te staan. Al is het jammer dat het in dit geval meer dan tien jaar heeft geduurd”. Hij verwijt dat groepje christenen dat het met een beroep op een hardvochtige interpretatie van een bijna tweeduizend jaar oud boek het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen wil aantasten. Zelf klaag ik die christenen er voor aan dat zij niet de moed hebben om de harde consequenties van onze eindeloze, harde wereldgeschiedenis onder ogen te durven zien. Lafaards. Dommerikken.  CS
———————————————————–

zondag 1 december 2019    Opa en oma
Op de Achterpagina van de NRC  staat dagelijks een IKJE (een persoonlijke ervaring of anekdote van een lezer in maximaal 120 woorden). Op vrijdag 29 november stond er het volgende stukje onder de titel Opa en oma, geschreven door Roderik van der Ploeg: “ We zitten met onze twee dochters in de auto terug van de sinterklaasintocht. Een peuter en kleuter in vol ornaat als Zwarte Piet. Mijn ouders bellen en ik neem op met de luidspreker aan. Ze vertellen de meisjes dat het ze spijt er vandaag niet bij te kunnen zijn. Kerkbezoek ging voor. Als ze hebben opgehangen, heeft de oudste van de achterbank een vraag. “ Wanneer vertellen we opa en oma dat God niet bestaat?”  CS  (Zie ook dit Logboek van 20 oktober van dit jaar met het kopje De bestaande wereld .)
——————————————————————–

woensdag 27 november 2019       Harry Willemsen (1938-2019)
Mijn vriend Harry Willemsen, met wie ik decennialang heb samengewerkt voor de bevordering van het filosofieonderwijs in Nederland, is overleden. Ruim een jaar geleden werd hij door dementie getroffen. Op zijn druk bezochte uitvaart in Hoogeloon heb ik een kleine toespraak gehouden. Harry en ik vonden elkaar in het belang van het hebben van een verantwoorde wereld-, levens- en mensbeschouwing.  We zagen deze beschouwing  in het perspectief van de zogeheten Verlichting. Daar waren coryfeeën zoals Desiderius Erasmus, Baruch de Spinoza, Immanuel Kant,  Friedrich Nietzsche, Karl Marx, Emmanuel Levinas. In het vervolg hiervan vonden wij elkaar in het belang van wijsgerige vorming van leerlingen vanaf de basisschool tot en met de universiteit. Bij deze vorming achtten wij kennisname van ook de  klassieke denkers, zoals Socrates, Plato en Aristoteles van wezenlijk belang.  In die lijn hebben wij samen in de jaren tachtig van de vorige eeuw zes bundels wijsgerige teksten samengesteld en uitgegeven onder de naam Symposion. Deze bundels gingen over: de waardigheid van de mens; over het weten, de arbeid, de moraal, het schone en de kunst; en tenslotte over de wijsbegeerte van de mens. Tot onze spijt hebben wij destijds de bundel over het lijden van de mens niet kunnen voltooien.   CS

———————————————————–

dinsdag 12 november 2019          ”Van God los”

Enkele zinnen uit de column van Tommy Wieringa in de Volkskrant van dit weekend, pagina 2, getiteld “Over het verjagen van God”:

• De staat die de wetten van de hemel zegt te vertegenwoordigen, heeft ongelimiteerde macht op aarde.
• Toen Mussolini in 1929 het katholicisme tot staatsgodsdienst maakte, prees paus Pius XI hem als “de man van de Voorzienigheid”, meer recent bejubelde de Russische patriarch het Poetin-bewind als “een wonder van God”.
• Deze week kreeg God een adviseursfunctie in het Witte Huis, in de gedaante van de evangelische prediker Paula White. Zij meent dat de grond in het Witte Huis “geheiligd” wordt door haar aanwezigheid en hield haar volgelingen voor dat “nee zeggen tegen Trump net zoiets is als nee zeggen God”.
• Hoewel strijdig met de grondwet, zei SGP-fractievoorzitter Corné Egas: “voor christenen stijgen de Tien Geboden toch uit boven de Grondwet”.

Wieringa eindigt zijn column als volgt: “De grootste misdaden zijn met de goddelijke wet te legitimeren – waardoor Hij telkens weer uit de tempels van politiek en rechtspraak moet worden verjaagd”. Zijn column heeft het tussenkopje:  “Met God aan je zijde worden je vijanden ketters en die kun je vervolgen”.

Ja, het is toch maar matig gesteld met voortgang van de VERLICHTING in onze wereld.   CS
————————————————–

zaterdag 2 november 2019   Zorgen van deze tijd

In zijn interview in de NRC van 28 oktober (pagina’s 10 en 11) stelt  generaal b.d. Tom Middendorp (1960) dat de woestijn in Afrika alleen maar groter wordt, terwijl de bevolking groeit. Hij vindt het dan ook niet gek dat daar het groene en vruchtbare Europa lonkt. “Droogte is een potentiële bron van conflict”, aldus Middendorp. Hij zegt dat uit militaire missies blijkt dat conflicten vaak gaan over geschillen over water of ruzies over vruchtbare grond en dat bemiddeling hier wonderen kan doen.  Hij hoopt op nieuwe manieren om water te winnen.

Belangrijke trefwoorden van deze tijd: klimaat, water, wereldbevolking.   CS

“Een schat bewaar je in broze vaten.”
————————————————————————

zondag 20 oktober 2019           De bestaande wereld

Als God al het bestaande overstijgt, dan bestaat God niet. De vraag ‘bestaat god?’  is dan een onzin-vraag, die niet met ja of nee te beantwoorden is.

Als God allesomvattend is, dan is de bestaande wereld – en dus ook de mens –  op de een of andere manier goddelijk.
Als mensen redenen hebben aan te nemen dat de bestaande wereld onderworpen is aan “hogere machten”, is er sprake van geloof.
De mens  moet voor de beantwoording van de grote levensvragen – de vragen omtrent het Zijn en het Behoren – er zelf uit zien te komen. Voor de mens is er geen lerende instantie buiten of boven hem, die hem daarbij de helpende hand biedt. Dit hoort tot la condition humaine.    CS
——————————————————————-

donderdag 17 oktober 2019      Geloven is Vertrouwen
“Heilige boeken  die door de wetenschap allang achterhaald zijn, vormen nog steeds een grondslag voor het onderwijs.” Deze kritische zin las ik – beamend – in de column van Daniela Hooghiemstra, getiteld “Het gelijk van de goden” in de Volkskrant van eergisteren (pagina 24).
De door mij gewaardeerde column bracht mij op de volgende gedachten. 1) Niet geloven = geloven dat niet. Niet geloven is dus ook gewoon geloven. 2) Geloven heeft veel met vertrouwen te maken. Zo ervaar ik een oneindigheidsdimensie in het gezicht van de Ander. Een dimensie van goedheid, verplichting en heiligheid. Deze religieuze gedachte, afkomstig van Emmanuel Levinas, is mij destijds in mijn  doctoraal filosofiestudie aangereikt door hoogleraar wijsbegeerte Theo de Boer aan de Universiteit Utrecht.  Een voor mij vertrouwen wekkende geloofsgedachte.  CS
—————————————————-

vrijdag 11 oktober 2019    Vrienden
“We do not make Frends, We recognize them.”  Garthe Henrichs.  CS
————————————–

zaterdag 28 september 2019      Het roer om
Dochter Margriet (1971, sinds begin van dit jaar artistiek directeur van het Amsterdam Museum), hield afgelopen donderdag haar oratie in de aula van de Universiteit van Amsterdam. Zij bekleedt vanaf het lopende studiejaar aan deze universiteit de nieuwe leerstoel ‘media en kunst in de museale praktijk’. In haar oratie vertrok zij vanuit de vraag hoe musea relevanter en inclusiever kunnen worden. Zij betoogde dat je het museum relevant en aantrekkelijk kunt maken door samen te werken met mensen buiten het museum, hen  te laten programmeren, hun als het ware ook de sleutel van het museum te geven. Zij citeerde de Amerikaanse museuminnovator Nina Simon: “Hand over de key and start changing the room”. In het paginagrote interview met haar in de Volkskrant van gisteren (pagina 11) zegt zij over het Amsterdam Museum: “Wij zijn nu bezig met een project dat over vijf jaar, als Amsterdam 750 jaar bestaat, moet uitmonden in een collectie van 750 verhalen en objecten, verzameld in alle wijken van Amsterdam”. CS
—————————————————-

dinsdag 17 september 2019         Artikel 23 van de Grondwet
Wat ben ik blij met de ingezonden brief van Jan C.M. Willems in de NRC van vandaag (pagina 17 Opinie) onder het kopje “ Denk aan kinderrechten”. Willems herinnert eraan dat Nederland gehouden is aan het Verdrag inzake de Rechten van het Kind bij het huidige optreden tegen de salafistenscholen. Hij is van oordeel dat nu het moment is om artikel 23 van de Grondwet eindelijk eens met artikel 29 van het Kinderrechtenverdrag in overeenstemming te brengen. In dit artikel is onder meer sprake van de voorbereiding van het kind op een verantwoord leven in een vrije samenleving. (Zie ook  het stukje in dit Logboek de dato 15 maart 2019 onder de titel “Voorwaardelijke Onderwijsvrijheid”.)  CS
————————————————————–

zondag 15 september 2019        In de geest van Huib Drion en Pia Dijkstra
Mensen met een voltooid leven verlangen naar een zachte dood. Zij willen het liefst niet meer wakker worden.  Zij willen ontslapen na een goed afscheid van hun dierbaren.   Dit (grond)wettelijk mogelijk zien te maken? CS
———————————————————-

woensdag 11 september 2019       Marcus Aurelius / Humanistisch Verbond

De Romeinse keizer Marcus Aurelius (121-180) noteerde tijdens zijn veldtochten wijsgerige gedachten. De FILOSOFIE KALENDER van gisteren noteerde de volgende: “De duur van een mensenleven is een stip, de materie is in een eeuwige stroom, de waarneming is duister, de samenstelling van het hele lichaam onderhevig aan vergankelijkheid, de ziel een draaikolk, het lot een raadsel en roem onzeker”.  CS

Het Humanistisch Verbond (het HV, een jaar na de Bevrijding op 17 februari 1946 opgericht, zich afficherend als “de enige onafhankelijke organisatie die opkomt voor de vrijheid zelf te bepalen over je leven, liefde, denken en dood”) voert momenteel actie tegen de mogelijke gerechtelijke veroordeling vanwege moord van een arts, die het leven heeft beëindigd van een 74-jarige, demente vrouw die in haar wilsverklaring had aangegeven euthanasie te willen.  CS
———————————————–

maandag 9 september 2019     Welkome kritiek op hedendaags hokjesdenken

Enkele zinnen uit de toespraak van Jolande Withuis (1949, socioloog en biograaf), gehouden bij de presentatie van het boek van Elma Drayer Witte schuld. Over identiteitspolitiek, licht bewerkt opgenomen in de NRC van afgelopen weekend (pag. 08 en 09 Opinie & Debat) onder de titel “Alleen al aan zijn woorden herken je de vijand”.

“Wat ben ik blij dat er eindelijk een boek is verschenen dat de naargeestige identiteitspolitiek bekritiseert.”
“Mijn afscheid van het communisme betekende dat ik mensen steeds meer ging zien als een individu en steeds minder als een exemplaar van een of andere categorie, van een soort.”
“Identiteitspolitiek is een nieuwe vorm van groepsdwang.”
“Identiteitspolitiek gaat niet uit van zelfbestemming, maar van een gegeven identiteit. Mensen worden ongevraagd en desnoods tegen hun wil ondergebracht in een collectief”.
“Elma Drayer geeft in haar boek een treurigmakend rijtje van interessante, succesvolle individuen die anders denken of doen dan de identiteitsideologen voorschrijven en er prompt van langs kregen”.
“Voor Hirsi Ali’s uitdrijving uit Nederland schaam ik mij meer dan ons slavernijverleden waar ik immers helemaal niets aan kan doen”.
“Identiteitspolitiek is ideologie en ideologie maakt blind. Ideologie maakt blind voor de feiten omdat mensen hun ervaringen en observaties interpreteren binnen een vooraf vaststaand denkkader. De teloorgang van christendom en marxisme maakte de weg vrij voor onze individuele vrijheid. Dat is een kostbare verworvenheid.”      CS
————————————————–

zondag 1 september 2019       Dementie
In wat voor samenleving leven we! Notarieel leg je in een levenstestament vast dat je wilt sterven, wanneer je straks dementeert. Maar ze weigeren jouw wil ten uitvoer te brengen, omdat ze dan nog eerst van je – dement zijnde – willen horen dat je testament nog steeds van kracht is. Wat een dwaze Nederlandse wetgeving! Hoe indruisend tegen het gevoel van de overgrote meerderheid! Wat een belachelijk atavistisch gedoe!  CS
——————————————————-

zondag 11 augustus 2019         Inherente waardigheid
“De gelijkwaardigheid tussen mensen is voor mij een basisprincipe. Je moet niemand onderdrukken, maar ook niemand voortrekken.” Wat vond en vind ik dit een pakkend slot van het interview met Elma Drayer (1957, neerlandicus, columnist) in de Volkskrant van afgelopen vrijdag, de pagina’s V10 en V11. Dit interview was er naar aanleiding van het  recente boek van Elma Drayer over identiteitspolitiek, getiteld Witte schuld. Drayer zet zich  af tegen het hedendaagse apartheidsdenken van met name de antiracisten. Drayer ziet een groot verschil tussen schuld en schaamte. Zij zegt: “Ik maak onderscheid tussen schuld en schaamte. Je kunt je postuum schamen dat bijvoorbeeld uit deze stad 80 procent van de Joden is weggevoerd en vermoord. Hetzelfde geldt voor de slavernij of het koloniale verleden. Je kunt je schamen en denken: hoe is het mogelijk dat wij het ooit normaal vonden om andere mensen tot  eigendom te maken. Maar jij en ik zijn er niet schuldig aan”.

De gelijkwaardigheid van mensen. Ja, de dingen zijn allemaal verschillend en ook de mensen zijn allemaal verschillend, maar alle mensen zijn ook allemaal gelijkwaardig. Tussen dingen en mensen ligt een wereld van verschil. Het is de Joodse wijsgeer Emmanuel Levinas (1906-1965) die op dit, het “bovennatuurlijke” van de mensen, heeft gewezen. Dit lijnt met de inherente waardigheid van alle leden van de mensengemeenschap , genoemd aan het begin van de “Universele Verklaring van de Rechten van de Mens” (1948).  De filosofie/ metafysica / ethiek over de Ander van Emmanuel Levinas biedt een wijsgerige rechtvaardiging van het basisprincipe van Elma Drayer.   CS
——————————————————

vrijdag 2 augustus 2019          Van mijn geloof gevallen
Ik werd deze week geattendeerd op EIDOS, het blad van het toenmalige grootseminarie Liesbosch Princenhage (gemeente Breda), een kerkelijk opleidingsinstituut van de Priesters van het Heilig Hart. Het betrof nummer 3 van jaargang 1 in 1964, in casu het artikel “De christelijke zin van de dood”. (Van 1952 tot 1954 heb ik zelf op dat instituut gezeten en daar colleges filosofie, sociologie en psychologie gevolgd. Het waren jaren waarop ik met voldoening terugkijk.) In dat artikel  worden enkele moderne, toenmalige filosofen opgevoerd met ideeën over de dood, zoals Karl Jaspers (1883-1969), Martin Heidegger (1889-1976) met diens “Sein zum Tode” en Jean-Paul Sartre (1905-1980).  Al deze filosofen betoogden dat het leven eindig is. Onverbiddelijk, bitter en hard. Daartegenover plaatst het artikel  de blijde christelijke boodschap: voor wie in Christus gelooft is het leven eeuwig. Alle gelovigen zullen uit de dood verrijzen, uit hun graf opstaan. Een heerlijke waarheid.

Begin 1956 heb ik node mijn kerkelijke opleiding stopgezet: mijn geloof was weggevallen. Aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht heb ik mijn filosofiestudie voortgezet. (Zie ook dit Logboek de dato donderdag 18 augustus 2016 met het stukje  “Ergerniswekkende vertoning”.) CS
——————————————————————-

dinsdag 30 juli 2019      Overjarige filosoof
De in Duitsland opgegroeide, 36-jarige Kroatische filosoof  Strecko Horvat denkt en schrijft als een onheilsprofeet over de kwalijke toekomst van onze wereld. Volgens hem staan we voor enorme catastrofes (is het vijf voor twaalf), is het allemaal de schuld van het kapitalisme en is het tijd voor een revolutie. Horvat is geïnspireerd door mensen als Karl Marx (1818-1883), Vladimir Lenin (1870-1924), Che Guevara (1928-1967). Hij verwijt dat we te weinig over het verleden en de toekomst denken en veel te veel in het heden opgaan. “We zijn in het Westen gevangen door het presentisme”, aldus de filosoof. (Zie zijn interview in de Volkskrant van het afgelopen weekend, de pagina’s 16 en 17 Opinie.)

Overdreven dat we ons in het Westen (te) weinig zorgen maken over de toekomst. Denk bijvoorbeeld aan onze aandacht voor het klimaat, de luchtvervuiling, de overbevolking, de plastic soep, CO2, etc. En dat alles te wijten is aan het kapitaal, die kreet is ook behoorlijk overjarig,  te vergelijken met de preek vroeger dat al de ellende door de zondige mens wordt veroorzaakt (het paradijsverhaal, de erfzonde). In mijn speechje deze zomer voor mijn 17-jarige kleinzoon Zeno bij gelegenheid van zijn VWO diploma-uitreiking in het Amsterdamse 4eGymnasium (hij gaat natuurkunde studeren en heeft belangstelling voor filosofische vraagstukken; filosofie was een van zijn vakken) schreef ik : “Ik ben van mening dat men nu en in de nabije toekomst niet meer verantwoord kan  filosoferen zonder kennisneming  van de bevindingen van met name  de macrofysica, de microfysica, de kwantummechanica, de astrofysica”. Zo gezien, is Strecko Horvat een ouderwetse filosoof.  Van Zeno verwacht ik meer.  CS
—————————————————————————

woensdag 24 juli 2019      Verdriet
” Eén wezen ontvalt u en gans de wereld is u ontvolkt.”  CS
———————————————

zaterdag  20 juli 2019     Willem Holleeder
Mogelijke gerechtelijke uitspraak in de zaak Willem Holleeder (1958) in het komende centennium of millennium:
* U bent een terroriserend psychopaat en een seriemoordenaar.
* U bent een gevaar voor de samenleving, in het bijzonder voor uw naaste familie.
* U kunt niet vrij in de samenleving verkeren.
* U moet uw leven lang in afzondering leven.
* U krijgt uw levenslang niet als vergeldende straf opgelegd.
* U wordt door de gemeenschap in uw levensonderhoud voorzien.
* U krijgt (psycho)medische zorg aangeboden voor mogelijk herstel.
* U krijgt wijsgerige vorming aangeboden.
* U heeft uw zelfbeschikkingsrecht ten aanzien van leven en dood.  CS
——————————————————————————-

maandag 8 juli 21019    Filosofie is moed en bescheidenheid
De FILOSOFIEKALENDER van eergisteren citeerde de beroemde zin van Socrates (470-399 v.Chr.) “Wat is filosoferen anders dan leren  sterven?”.  De kalender vermelde daarbij dat volgens Michel de Montaigne (1522-1592) deze bewering inhoudt dat je in de filosofie  moet leren leven met je eindigheid, met je sterfelijkheid.
Eens met deze lezing van De Montaigne.  Moedig zijn. Maar Socrates zei ook dat het enige wat hij weet eigenlijk is dat hij niets weet. In deze lijn zie ik dat het eigen is aan de filosofie om het besef te hebben van de grenzen van de menselijke kennis. Bescheidenheid dus.  Het was Immanuel Kant (1724-1804) die hier speciaal op wees. CS
——————————————————–

donderdag 4 juli 2019       “Geef dan een alternatief”
Het volgende stelde een briefschrijfster in de NRC van gisteren (pagina  Opinie 17): “Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid (CDA) verbiedt de verkoop van het ‘witte poeder’ van de Coöperatie Laatste Wil aan particulieren […]. Mooi, als het inderdaad tot een onaangename dood leidt. Maar wat biedt hij mij en duizenden anderen als alternatief? Niets. Het begrip zelfbeschikkingsrecht kent hij niet; ik ben eigendom van de staat”.
Deze kreet is mij – en ik denk ook veel anderen – uit het hart gegrepen.  CS
——————————————————————-

maandag  24 juni 2019         Islamofobie en Christofilie
Er is hier in het Westen veel islamofobie: vrees voor de oorlogszuchtige en onverdraagzame  islam, niet in staat tot hervorming en vernieuwing.  Er is in het Westen ook veel christofilie:  genegenheid voor het vredelievende en tolerante christendom dat ons het  Verlichte denken  heeft gebracht.  De Vlaamse filosoof en publicist Maarten Boudry stelt in zijn column, getiteld Hou op met die christofilie (NRC van het afgelopen weekend, pag. 02 Opinie & Debat), dat de gedachte dat het christendom van nature ontvankelijk is voor vrijdenken en wetenschap, pure geschiedvervalsing is . “De waarheid is dat de moderniteit wortel schoot in West-Europa ondanks en niet dankzij het christendom. [-] Vanaf het moment dat christenen het voor het zeggen kregen in Europa, begonnen ze alle andere religies en denksystemen te onderdrukken . [-]  Dat het christendom vandaag zo tam en vredelievend lijkt, komt omdat het reeds door de ‘wasmachine van de verlichting’ is gegaan, zoals Pim Fortuyn het uitdrukte. En als dat christendom vatbaar is voor zo’n wasbeurt, waarom zou dat dan met de islam onmogelijk zijn”, aldus Boudry. CS
—————————————————————————

vrijdag 21 juni 2019           Scheiding van kerk en staat
In het Franstalige, van oudsher katholieke Quebec  (zelfstandige provincie in Canada met een eigen Grondwet) wordt sinds jaar en dag intensief gedebatteerd over de scheiding van kerk en staat.  Aan die scheiding wordt sterk gehecht. Daar geldt nu binnenkort het verbod voor ambtenaren, zoals rechters en leraren,  om religieuze symbolen te dragen. Dit verbod wordt gesteund door de meerderheid van de bevolking. Maar er is ook – binnen en buiten die provincie – veel verzet tegen. (Zie de NRC van eergisteren, pag. 13.)

Hier in het huidige Nederland zullen ook voor- en tegenstanders zijn. Met de loop der jaren zullen bij de huidige ontkerkelijking – c.q. bij groeiend wijsgerig inzicht – de percentages voor- en tegenstanders gaan verschuiven.  CS
———————————————-

woensdag 19 juni 20019              “Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven”
“Godverdomme! Godverdomme! Als er een god is, waarom ik mag blijven leven en hij niet? Ik ga godverdomme nooit meer naar de kerk!” Dat hoorde een vijftienjarige jongen zijn vader schreeuwen in het Zeeuwse Ouwerkerk, toen zij beiden vanuit hun zolderraam omliggende huizen met mensen in de hanenbalken zagen wegdrijven tijdens de watersnoodramp in 1953. Deze jongen, inmiddels senior, vertelde dit in de laatste aflevering van reportageserie Rond de Noordzee  (gisteravond NPO 2). De man zei dat elf familieleden tijdens de ramp zijn omgekomen en dat zijn vader nooit meer naar de kerk is gegaan en daar ook verder geen woord meer over heeft gezegd.

Bij een antropomorfe godsdienst met een kinderlijk beeld van god als goedertieren en alwetende vader is zo een schreeuw wel te verwachten en te rechtvaardigen. Om het lijden van de mens (“Het leed onder de levenden is hemelhoog”) op een volwassen manier te duiden, is wijsbegeerte meer de aangewezen weg dan godsdienst.   CS
———————————————–

vrijdag 14 juni 2019      Kamp Westerbork
Gisteren een hernieuwd bezoek aan Kamp Westerbork. Het was weer een toonbeeld – inktzwart – van  menselijke gewelddadigheid en domheid. Ik denk aan de versregels van Joost van de Vondel (1587-1679):  “waren alle menschen wijs en wilden daarbij wel, de aerd waer haer een Paradijs! Nu isse meest een hel”. Ja, wanneer komt de mens eindelijk eens tot reëel inzicht, nu wetenschap en wijsbegeerte hem in staat stellen tot verantwoorde wereld-, levens- en mensbeschouwing?  CS
———————————————————–

maandag 10 juni 2019        Liefde
“Liefde is afstand en nabijheid.” Deze definitie las ik in het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw. Ik citeerde die destijds aan mijn beminde aan het begin van ons samengaan. In mijn beleving stond ons beider leven levenslang in het teken van deze  uitspraak. Met name “afstand” duidt op “absolute eigenheid van jezelf en van de Ander”. Eigenlijk slaat deze definitie op iedere vorm van liefde.  CS
———————————————–

zaterdag 8 juni 2019              De Canon van Nederland
Er is  vanuit D66 kritiek op de bestaande Canon van Nederland. Deze canon is het, uit 2006 stammende, officiële overzicht van de  Nederlandse  geschiedenis en van de Nederlandse cultuur, bestemd voor het onderwijs.  De D66-kritiek op de canon: er is onder meer te weinig aandacht voor de schaduwkanten van die geschiedenis.  De D66-minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven, heeft daarom een commissie ingesteld voor herschrijving van de Canon. De kritiek van D66 wordt niet algemeen gedeeld.

Het schrijven of herschrijven van de Canon van Nederland – zoals ook het maken of veranderen van de Grondwet – moet niet iets van één partij of enkele partijen zijn, maar van alle partijen gezamenlijk. Dus eigenlijk van het gehele Nederlandse volk in al zijn schakeringen. Voor de canon is consensus een must.  CS
—————————————————————

zaterdag 1 juni 2019                                       Albert Schweitzer
“Soldatengraven zijn de grootste predikers voor Vrede.” Deze uitspraak van Albert Schweitzer (1875-1965) staat opgetekend op de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn  in het Nederlandse Limburg: meer dan 30.000 doden, voor het overgrote deel Duitse gesneuvelde militairen in WO II; prachtige velden met kruisen, vanuit Duitsland goed onderhouden.  De namenlijst bevat twee maal de naam “Metz”. Dat is de familienaam van mijn tennisvriend Mathijs. Zijn verre familiegeschiedenis reikt tot Duitsland. Wij beiden bezochten gisteren de begraafplaats en het nabijgelegen Oorlogsmuseum Overloon.    CS
——————————————————————

woensdag 29 mei 2019                                                 Hedy d’Ancona
Afgelopen weekend hield de Coöperatie Laatste Wil (heeft als doel een snel, pijnloos middel te vinden dat mensen – zelfstandig en zonder hulp van een arts – een eind aan hun leven kan maken) haar jaarlijkse ledenvergadering  in de Utrechtse Jaarbeurs. De zaal zat barstensvol met zo een zeshonderd leden. De coöperatie telt enkele duizenden leden, vooral zestigers, zeventigers en tachtigers. Hedy d’Ancona (81) vergeleek tijdens de ledenvergadering de strijd voor het laatstewilmiddel met die voor abortus en vrouwenrechten. “Daar  hebben we ook lang over gedaan. Maar het is een elementair onderdeel van het leven dat jezelf mag beslissen”, aldus d’Ancona. Het publiek applaudisseerde  hard. (Zie het artikel in de Volkskrant  van gisteren, pagina 3 met de kop “Ondergronds jagen op laatstewilpil”.)   CS
————————————————————————————

zondag 26 mei 2019        In een split-second
“Dat mensen dondersgoed weten of iemand de ware is. Dat weet je in een millifractie van een seconde nadat je de ander hebt ontmoet. Onbewust voel je aan of je elkaar vooruit kunt helpen in het leven. Bij Roos en mij was dat het geval”. Robert ten Brink (1955,  televisiepresentator) in zijn interview met de Volkskrant van eergisteren, pagina’s V18 en V19.    CS
———————————————————

woensdag 15 mei 2019        Niet-rooskleurig wereldbeeld
66 Miljoen jaar geleden sloeg een kolossale meteoriet in op onze aarde. Daardoor werd het leven  van reusachtige dieren zoals de dinosauriërs ineens onmogelijk gemaakt. Het voorval maakte daarna het leven van de mens mogelijk. Govert Schilling, publicist over astronomie en ruimtevaart, memoreerde dit gisteravond in de eerste aflevering, getiteld “Als de hemel valt”, van zijn wetenschapsprogramma, getiteld “Govert naar de grenzen van het heelal ” (NPO 2). Nog eens zo een meteorietinslag en het kan met de huidige mens gedaan zijn. “Kan, en zo ja hoe, kunnen we dit voorkomen?”, vraagt Schilling zich af. Niet of nauwelijks is zijn antwoord.
We moeten de moed opbrengen om met dit niet-rooskleurige wereldbeeld te leven en het beste ervan zien te maken. Leren leven met de mogelijke collectieve dood van de mensheid. Dit ook tot uitdrukking brengen in de Nieuwe Nederlandse Grondwet. Nu nog ondenkbaar. Het zou wel een reële uiting zijn van hedendaagse Verlichting. CS
——————————————————————-

donderdag 9 mei 2019                            Het leven voorbij
Woensdagmiddag in de lift van het verzorgingshuis  Zonnehuis in Amstelveen. Een bejaarde man met stok. Hij zegt ineens: “ Ik maak geen deel meer uit van het leven. Ik sta er buiten”.  CS
—————————————————–

dinsdag 7 mei 2019       Een soort inquisitie
Gisteravond was er de uitzending van de documentaire  De zaak Tuitjenhorn (NPO 2). Daarin kwam de uitspraak van de Raad van State naar voren: de door het Openbaar Ministerie (OM) van moord beschuldigde huisarts Nico Tromp is voor diens handelen bij een terminale patiënt in 2013 ten onrechte door de toenmalige Inspectie voor de Volksgezondheid (IGZ) op non actief gezet.

Verschrikkelijk wat de arts en zijn gezin  is aangedaan. Een vergelijking van IGZ en OM met de toenmalige inquisitie dringt zich op. Het is hoog tijd dat zaken rond euthanasie adequaat (grond)wettelijk worden geregeld. Procedureel gaat er tot heden veel te veel mis. Een wijsgerig verantwoorde visie op leven en dood is hard nodig. CS
———————————————————————-

dinsdag 30 april 2019        Enkele tekstfragmenten

David Elders (56, begrafenisondernemer en filosoof; broer van actrice Tara Elders; zoon van filosoof Fons Elders, emeritus hoogleraar levensbeschouwing aan de Universiteit voor Humanistiek,  enige tijd mijn medebestuurslid van de VFO, de Vereniging voor Filosofie Onderwijs) beantwoordt in de Volkskrant van gisteren (pag.12-13) enkele vragen over de zin van ons leven. Hier een paar tekstfragmenten:

Het problematische weten
“Dan heb je ook nog ons verstand, waarvan Kant ons de beperkingen heeft laten inzien: kennen wij een object echt, of kennen wij het alleen zoals wij het kunnen begrijpen? Waarnemingen zijn geen feiten, maar onze interpretaties. Ik vind de term ‘nepfeit’ daarom ook zo  leuk, want ieder feit is dat bij wijze van spreken – het is altijd een kwestie van hoe je ergens tegenaan wenst te kijken”.

De zin van ons leven. Wat betekent dat?
“Dat betekent dat het, net als met de vraag naar het geloven in God, telkens een kwestie van definitie is. Wat bedoel je met God? Mensen verstaan daar van alles onder, heb ik door mijn werk ervaren. Daardoor kan ik niet goed antwoord op die geloofsvraag geven. Hetzelfde geldt voor de vraag naar de zin van het leven – wat is zin, wat is leven?”

Eenzijdige belangstelling voor het jeugdige?
“Ja. Destijds werd zeker op televisie sterk de nadruk gelegd op jong, mooi en succesvol. Je hoorde maar weinig over de andere kant van het leven, die van het verval en de dood. Ik wil niet zeggen dat die belangrijker is, maar hij is wel complementair. Alleen kwam die nauwelijks aan bod, er was sprake van een complete ontkenning. Onder invloed van de ontkerkelijking  en omdat de babyboomgeneratie nog vooral bezig was met zijn zelfontplooiing. Maar de vraag naar de zin van het leven borrelt altijd weer op – bij verlies van een baan, ziekte of dood, kortom bij tegenslag. Of nou ja, wat wij tegenslag noemen”.

Is niet-weten ons kenmerk?
“Zeker. Ik kan bijvoorbeeld achteraf wel constateren wat zin aan mijn leven geeft – mijn kinderen, mijn werk, mijn vrouw natuurlijk, mijn voetbalclub. Maar ik kan die zin niet plaatsen in een groter geheel. Want dan heb ik zoveel vraagtekens bij dat ‘ik’; of dat wel bestaat en wat het dan voorstelt. Is het meer dan een slim verzinsel van ons om met de werkelijkheid om te kunnen gaan? Fundamenteel weet ik dat niet”.

Moeten wij bescheiden zijn?
“Inderdaad. Wij mensen zijn zeer onbescheiden, zie de plek die we in de natuur in denken te kunnen nemen. We doen alsof we de natuur naar onze hand mogen  zetten, terwijl het in feite een samenspel is – mijn bacteriën gebruiken mij ook. Het leven is een op wederkerigheid gebaseerd systeem”.  CS
——————————————————————–

maandag 22 april 2019         Museumbezoek

Vorige week vrijdag heb ik samen met tennisvriend Mathijs het museum KLOK & PEEL in het Noord-Brabantse Asten bezocht. Dit museum gaat over de klokkengieterij en over de natuur en de cultuur in de Peel. Enerzijds toont het museum klokken, zoals de replica van de in Asten voor de Notre-Dame in Parijs vervaardigde klok Marie, laat het de aloude geschiedenis van de klokkengieterij zien, en toont het de manier waarop klokken worden gegoten. Anderzijds bevat het museum een natuurhistorische collectie van de flora en fauna van de Peel, het gebied in Oost-Brabant en Midden-Limburg, dat destijds aan de zee grensde. Het museum drijft op 170 vrijwilligers, bijgestaan door een kleine professionele staf. Het museum is ook groen: het zorgt voor het grootste deel voor zijn eigen stroomverbruik, heeft plantaardige daken etc. Er wordt aan gewerkt dat het museum qua energie helemaal zelfvoorzienend wordt.

Ik vond ons museumbezoek indrukwekkend. Je werd tot nadenken gestemd. Je werd geconfronteerd: met staaltjes menselijk vernuft; met de honderden miljoenen jaren durende natuurgeschiedenis waarop de mens eigenlijk geen vat heeft; met het veelsoortige planten- en dierenleven waar omzichtigheid, bekommernis en ook wreedheid etc. elementen zijn.  Je waardeerde de zorg en de liefde van huidige burgers in de Peel voor hun cultuur en natuur.    CS
——————————————————-

maandag 15 april 2019       Meta-ethiek en Normatieve ethiek

In de herfst van vorig jaar had Toine Braet zijn studie over meta-ethiek in concept af. Hij onderzoekt  in deze studie of er objectieve, los van menselijke opvattingen staande ethische normen en waarden bestaan (ruim 70 bladzijden). Hij bekeek daarvoor de theorieën van een zevental andere meta-ethici over de status van de ethische normen en waarden en vertolkte vervolgens zijn eigen standpunt.  In de lente van dit jaar stuurde Toine een ingekorte versie van zijn studie (bijna 20 bladzijden) aan enkele  belangstellende vrienden en kennissen, onder wie ik, met de uitnodiging hier naar te kijken.

Braet duidt zijn eigen standpunt aan met de uitdrukking “normatief-argumentatief constructivisme”. Met mijn eigen woorden en ruw geformuleerd houdt dit standpunt het volgende in:  a)  Er bestaan geen objectieve, los van menselijke opvattingen staande ethische normen en waarden. Er zijn geen van de mens onafhankelijke zedenwetten, zoals er wel objectieve natuurwetten zijn. b) In de loop van de biologische evolutie van de menselijke soort was er een aanzet tot het ontstaan van de sociale instincten, die ook optrad bij chimpansees en bonobo’s. In vervolg op deze aanzet ontwikkelden zich bij de mens een normatief argumentatievermogen en een taalvermogen. Vanuit deze tweeledige ontwikkeling  kwamen onze “argumentatief enorm vertakte normen- en waardenstelsels” voort.

Kunnende instemmen met het standpunt van Toine Braet, wijs ik op mijn stukje in dit Logboek, de dato 13 juli 2018, onder het kopje Meta-ethiek.  Daar beschrijf ik – normatief ethisch – de filosofische rechtvaardiging  van de geldigheid van de waarde “inherente waardigheid van de mens”.  CS

—————————————————————-

maandag 8 april 2019                Een Foto en een Boek

Een grote kleurenfoto (50 bij 34 centimeter over twee pagina’s)  in de NRC van het afgelopen weekend (pag. 18 en 19): een heel grote menigte van wel duizenden moslimmannen en moslimvrouwen in het Indiase Kashmir kijkt verrukt en smachtend omhoog. De foto is gemaakt bij gelegenheid van de jaarlijkse viering van de hemelvaart van de profeet Mohammed.  Een overgebleven haar, afkomstig van de profeet, werd aan het publiek getoond. De foto geeft een beeld van het onvoorwaardelijk, opgetogen en alle heil verwachtend geloof in Allah van al die mannen en vrouwen.

Rechtsfilosoof Paul Cliteur heeft dit jaar zijn boek Theoterrorism v. Freedom of Speech uitgebracht. Hij betoogt dat de islam een gewelddadige religie is (terrorisme in naam van God). Hij ziet de toenemende islamisering in het Westen als een bedreiging van onze democratie.  Hij bekritiseert bij ons in het Westen het niet (willen) zien van die gewelddadigheid, alsmede het niet (willen) zien van die bedreiging, met name van zijde van politici, schrijvers en journalisten. Hij hekelt het niet straffeloos mogen bekritiseren van de islam.

Mijn opvatting: A) Het wetenschappelijk en wijsgerig onder kritiek stellen van alle wereldgodsdiensten, vooral van de islam, is hard nodig. B) Het is aan de tijd:  de aloude geschiedenis van de wereld en de mensheid onder ogen te zien; de beperktheid van het menselijke kennen te erkennen; de moed op te brengen om het leven met al zijn facetten (goede en kwade) te leren aanvaarden. C)  Er moet recht worden gedaan aan de Universele Verklaring van de Rechten van der Mens (1948), met name aan de basiswaarde daarin, namelijk “de erkenning van de inherente waardigheid van alle leden van de mensengemeenschap”.  CS
——————————————————————-

zaterdag 30 maart 2019          Verdriet  Dankbaarheid  Waardering
Vandaag is het drie jaar geleden dat mijn echtgenote overleed. Ze was tachtig. Vanaf 1960 deelden wij elkaars leven. Sinds haar dood staat mijn leven in het teken van verdriet om het verlies, van dankbaarheid om het geluk dat mij zo veel jaar ten deel is gevallen, van waardering om de zorg, liefde en genegenheid nu van familie, vrienden en kennissen. Boven het mooie interview met de Belgische psychiater Dirk de Wachter in de Volkskrant van vandaag staat de kop: “Ongeluk hoort erbij en verdriet is geen psychiatrische afwijking. We zouden elkaar veel meer moeten steunen”.

Op de vraag van de interviewster Greta Riemersma “U bent niet van de grote ideologieën, toch?”  antwoordt Dirk de Wachter: “Nee, daar ben ik heel erg voor op mijn hoede. Dat heb ik ook bij Levinas geleerd, die vluchtte voor het communisme in Rusland en daarna voor het nazisme in Duitsland. Mensen die de wereld top-down willen beheersen, zijn een ramp. Maar bottom-up, kleine, haast onmerkbare medemenselijkheid, la petite bonté, zegt Levinas, dat is wat de wereld kan redden van de verschrikking. En dat is van alle tijden. Ook van deze tijd. “       CS
————————————————————

dinsdag 26 maart 2019                      Intrinsieke eenzaamheid
In het maartnummer van het magazine van de ANBO (Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen) staat in  “Dossier Levenseinde” een interview met Pia Dijkstra (64; lid van de Tweede Kamer voor D66; heeft eind 2016 het concept initiatiefwetsvoorstel Waardig Levenseinde ingediend). Het interview is getiteld Het recht om te sterven. Op de vraag hoe het zit met eenzaamheid bij ouderen, zegt zij: “… Na het verlies van een partner met wie ze het hele leven gedeeld hebben, kunnen mensen het leven ondraaglijk vinden. Ook als ze kinderen en kleinkinderen hebben die aandacht aan ze geven. Deze mensen lijken niet eenzaam maar ze zijn het intrinsiek wel…”.

Pia Dijkstra maakt zich hard voor wetgeving waarin het mogelijk is dat mensen die hun leven als voltooid beschouwen – onder wie dus ook  de aan intrinsieke eenzaamheid lijdende weduwen en weduwnaars –  kunnen beschikken over legale middelen die leiden tot een zachte dood. CS
__________________________________________

zaterdag 23 maart 2019       Echt voltooid
Mijn tennisvriend Mathijs vertelde mij dat hij voor de Zonnebloem als vrijwilliger met zijn auto een hoogbejaarde man uit Bilthoven naar Maarssen had gebracht voor een boottochtje op de Vecht en hem na afloop ook weer naar zijn appartement had thuis gebracht. De man was 101, nagenoeg blind, niet meer kunnende lopen, en dus gekluisterd aan een rolstoel. Zijn vrouw was zes jaar geleden overleden. De man praatte met verve over zijn werkzame verleden bij Philips, waar hij destijds als hoofdingenieur betrokken was geweest bij de bouw van het Evoluon.  De man gaf er blijk van dat zijn leven nu eigenlijk wel voltooid was.

Als zo een man desgewenst wil ontslapen, dan moet dat toch kunnen. Ook de hulp daarbij geboden. CS
—————————————————-

vrijdag 15 maart 2019           Voorwaardelijke Onderwijsvrijheid 

Stelling: “ Al het met gemeenschapsgelden gefinancierde onderwijs in Nederland is expliciet grondwettelijk gegrondvest op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948), het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens / Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (1950), het Verdrag inzake de Rechten van het Kind (1989), het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (2000).”

Deze stelling betekent een conditio sine qua non voor de vrijheid van onderwijs in Nederland. Deze stelling houdt een grondige verandering in van het in 1917 geformuleerde artikel 23 van Hoofdstuk 1,  GRONDRECHTEN, van de huidige Nederlandse  Grondwet. CS
——————————————-

dinsdag 12 maart 2019        Humanisering versus Islamisering

Paul Cliteur (1955, rechtsgeleerde, filosoof, voormalig voorzitter van het Humanistisch Verbond) ergert zich bij het lezen van het boek van de humanistisch-liberale intellectueel Sid Lukkassen, getiteld Kerkgangers en Zuilenbouwers. De Nieuwe Zuil, aan de in dat boek opgevoerde gelovige katholiek Robert Lemm. Deze ziet liever dat Europa zich tot islam bekeert dan dat Europa blijft voortbestaan als een seculiere of humanistische mogendheid. Lemm: “Toch zit ik niet met de islamisering. Wij zijn opgebruikt – nu komt de islam en die is vitaal. Zo ging het eerder in Byzantium en nu gaat het zo in West-Europa. Mijn kleinkinderen gaan straks naar de moskee”. Daartegenover bepleit Lukkassen – en met hem Cliteur – “een wedergeboorte, een renaissance van Europa”. (Zie:  Civis Mundi Digitaal #79, Maart 2019 (I).)

In de lijn van het hedendaagse humanisme, waarbij redelijkheid, eerbied en moed elementen zijn, moeten in onze tijd leerlingen in de met gemeenschapsgelden gefinancierde onderwijsinstellingen – vanaf de basisschool tot en met de universiteit – wijsgerig gevormd worden. Zij moeten een verantwoorde wereld-, levens- en mensbeschouwing ontwikkelen, met erkenning van de grenzen van onze kennis. CS

————————————————————

zondag 10 maart 2019       De Eed van Hippocrates
“Soms genezen, vaak verlichten, altijd troosten”, dat is voor artsen beter dan domweg de eed van Hippocrates volgen. Dat was het oordeel van een huisarts  in het WNL-programma Stand van Nederland, 7 maart NPO 2.  CS
———————————————

zondag  3 maart 2019        Afwijkend standpunt

In zijn interview dit weekend in  het AD magazine (pagina 8-13) antwoordt Frits Bolkestein (1933, oud-VVD-leider) het volgende op de vraag waarom hij in zijn laatst verschenen boek pleit voor hulp bij voltooid leven: “Omdat ik het op dat punt niet eens ben met mijn partij. In het Romeinse keizerrijk was het betrekkelijk normaal als iemand een einde aan zijn leven wilde maken. Je werd dan geholpen door een slaaf. Die bracht een kom warm water, waarin je polsen werden doorgesneden. Ik vind dat als mensen bij hun volle verstand zijn, zij mogen beschikken over hun  lichaam. Je zou in een wet moeten vervatten wat de voorwaarden zijn waaronder iemand dient te worden geholpen.” Op de vraag of Bolkestein er zelf weleens over denkt, zegt hij: “Absoluut niet. Ik doe nog veel leuke dingen. Er zijn veel mensen die mij ervan zouden weerhouden. Mijn vrouw, mijn kinderen, mijn kleinkinderen. Ik zou hen veel verdriet doen”.

Ik zit op dezelfde golflengte als Frits Bolkestein. (Zijn overgrootvader was melkboer in Amsterdam. Mijn vader was dat ook.) CS

————————————————————

dinsdag 19 februari 2019      Eeuw van het filosofie-onderwijs

Historica Daniela Hooghiemstra schrijft in haar column, getiteld “De behoefte aan samen geloven”, dat het moeilijk is om zonder geloof te leven, het te moeten stellen zonder de eenduidigheid en de gemeenschappelijke warmte waar een religie in voorziet en dat het zelf nadenken in Nederland ook nog niet zo lang wordt gedaan. (De  Volkskrant van vandaag, pagina 24.)

Sterrenkundige Vincent Icke zegt in zijn interview, getiteld “Wij mensen zijn een gelovige diersoort”, dat toeval het allesbepalende principe van de evolutie is en dat het heelal  prachtig  ingewikkeld en schitterend in elkaar steekt.  (De Volkskrant van gisteren, pagina 12 en 13.)

Ja, “door gebruik van eigen verstand, met besef van eigen verantwoordelijkheid en inachtneming van alle mogelijke wetenschappelijke inzichten” (woorden van Hooghiemstra), beleven we thans in Nederland de eeuw van de filosofie, onderwezen  op onze scholen,  vanaf de basisschool tot en met de universiteit. CS
——————————————————

zaterdag 16 februari 2019    Von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) schreef: “Das schönste Glück des denkenden Menschen ist, das Erforschliche erforscht zu haben und das Unerforschliche ruhig zu verehren”.

In plaats van  “ruhig zu verehren” kan je beter zeggen “het onverklaarbare weten te verdragen”. Zeker in het licht van de god-is-dood-theorie van Friedrich Wilhelm Nietzsche (1844-1900). CS
——————————————————–

zondag 3 februari 2019            Nucleaire apocalyps
Patriarch Kirill, hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk:  “Je moet wel blind zijn om de verschrikkelijke momenten in de geschiedenis niet te zien naderen waarover de apostel en evangelist Johannes  sprak in zijn Openbaring”.  Zie het artikel van Dina Chapajeva  in de Volkskrant  van 31 januari, pagina 22 Opinie & Debat. Zij wijst op de zorgwekkende opkomst van apocalyptische retoriek in Rusland. CS
————————————————-

donderdag 31 januari 2019          Doodwensonderzoek
De Universiteit voor Humanistiek (UvH) en het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) starten in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)  het onderzoek naar de doodswens bij voltooid leven. Twintig duizend Nederlandse burgers van 55 jaar en ouder en ook huisartsen worden ondervraagd. Het onderzoeksrapport is naar verwachting eind van het lopende jaar klaar. (Zie ook dit Logboek de dato 13 oktober 2017 “Regeerakkoord 2017” en de dato dinsdag 19 december 2017 “Ondervraag bejaarde weduwen en weduwnaars”.)  CS
————————————-

dinsdag 29 januari 2019          Civis Mundi
In Civis Mundi  Digital #75, januari 2019 (II) zijn in de rubriek Religie mijn stukjes over “De twaalf artikelen van het christelijk geloof” en “De twaalf artikelen van het weten” (zie dit Logboek de dato 18 december 2018) tot mijn genoegen opgenomen. Civis Mundi (Burger van de Wereld) is een Nederlandstalig tijdschrift over politiek, filosofie en cultuur. Het is sinds 2010 gedigitaliseerd en komt maandelijks via internet en e-mail uit.  Het werkt met de bezielende hoofdredacteur Wim Couwenberg (1926), emeritus hoogleraar staats- en bestuursrecht, die in 2015 de onderscheiding “Desiderius”  kreeg van de Erasmus Universiteit Rotterdam vanwege zijn uitzonderlijke bijdrage aan het publieke debat en de opinievorming in Nederland in de afgelopen halve eeuw. Couwenberg, van huis uit katholiek, het geloof achter zich gelaten, noemt zich katholiek in de betekenis van “holistisch, integraal, liberaal”.
Van Wim Couwenberg heb ik destijds de term deliberatieve democratie overgenomen. Deze term duidt voor mij – lettend op de grote toekomstmogelijkheden van informatie en communicatie – op een wenkend perspectief, met name met betrekking tot het maken  van een grondwet van en door het volk . CS
————————————————

maandag 21 januari 2019     Loslaten
René Diekstra (1946,  psycholoog, psychotherapeut) heeft een boek geschreven, getiteld Leven is loslaten – over een dood met grote toekomst. In een groot interview met hem in de Volkskrant van afgelopen zaterdag (pagina 6-8 Opinie) met de kop “Wen maar aan meer suïcides in de toekomst” stelt Diekstra dat we langer leven, veel en veel later doodgaan, steeds meer zelfbeschikking krijgen en dat het aantal zelfdodingen in de toekomst onvermijdelijk zal toenemen.  Diekstra: “Maar het is niet aan mij om zelfdoding te verijdelen of te veroordelen als iemand daar weloverwogen voor kiest”. Dat is: “Als ze tot stand komt in samenspraak met anderen”. Er is hier, aldus Diekstra, sprake van existentieel en niet van medisch handelen, waarbij ook niet-medische bijstand verantwoord is.
Zelf hoor ik tot de groep hoogbejaarden. In de komende maand maart word ik 87 jaar. Het zou nu mijn leven verlichten, als er een middel vrij beschikbaar zou zijn, waarmee ik zou kunnen ontslapen. Te gelegener tijd zou ik daar dan gebruik van maken na overleg met in het bijzonder mijn beminde kinderen en kleinkinderen. Maar ik erken dat er vooral bij jongere mensen hier weinig invoelingsvermogen voor bestaat.   CS
——————————————-

zaterdag 19 januari 2019           Stapstenen
Soms moet je je over stapstenen voortbewegen, bijvoorbeeld op modderige paden of op laag stromend water. Een beeld van hoe je bij tijd en wijle door het leven gaat. CS
———————————————-

woensdag 9 januari 2019     Jezus van Nazareth
Als dat mogelijk zou zijn, zou ik  (1932) graag een gesprek voeren met Jezus van Nazareth (begin van onze jaartelling). Ik zou zijn godsbegrip aan de orde stellen dat ik erg antropomorf vind.  Ik zou ook zijn geloofwaardigheid  aan de orde stellen. Hij roept namelijk op  om in hem te geloven, waarop naar zijn zeggen een grote beloning staat, te weten een eeuwig leven. Ik zou tegen hem zeggen dat ik zijn oproep om je naasten lief te hebben van harte ondersteun. Ik zou hem een indicatie willen geven van mijn eigen wereld- levens- en mensbeschouwing (zie mijn Twaalf Artikelen van het Weten). Ik zou verder aangeven dat ik geen deel wil uitmaken van zijn groep volgelingen. Ik zou benieuwd zijn of wij verder vriendschappelijk met elkaar zouden kunnen omgaan, waar ook ruimte zou zijn voor een lach en een traan, voor humor dus.  CS
———————————————————

zondag  6 januari 2019                          Referendum

Wanneer straks het bindend referendum in Nederland is ingevoerd, kunnen de volgende twee vragen aan de kiesgerechtigde Nederlanders worden voorgelegd:
*  Vindt u dat een schriftelijke (eventueel notarieel vastgestelde) euthanasieverklaring te allen tijde en in alle omstandigheden moet gelden?     [Ja / neen]
*  Vindt u dat hulp  bieden bij vrijwillige zelfdoding wettelijk geoorloofd moet zijn?  [Ja/neen]

Toelichting. Het is belachelijk dat je nu in geval van dementie je euthanasieverklaring mondeling moet bevestigen, omdat dit wettelijk zo geregeld is. Het is belachelijk dat je iemand, voor wie het te bezwaarlijk is verder te leven, niet mag bijstaan bij het beëindigen van zijn leven, omdat dit wettelijk zo geregeld is. CS
————————————————-