Nieuwe Nederlandse Grondwet

Het logboek bevat berichten over opmerkelijke ontwikkelingen bij  de totstandkoming van de Nieuwe Nederlandse Grondwet

maandag 28 december 2015      Explicitering van onze morele intuïties
“Onze seculiere conditie vraagt om moreel onderhoud. Om de gierende angst- en onveiligheidsgevoelens van deze tijd te bestrijden, zullen we opnieuw gedeelde opvattingen moeten ontwikkelen over goed (samen)leven.” Met deze twee zinnen eindigt cultuurhistoricus René Cuperus zijn column in de Volkskrant van vandaag (pag. 23). Die gaat over onze secularisering op zowel gemeenschappelijk als individueel niveau. Cuperus: “Tegenover fundamentalistische fanatici lijken we moreel soms nogal onthand. […] De seculiere mens mag dan gebukt gaan onder morele ongeletterdheid en opvoedingsonzekerheid, met zijn morele intuïties is meestal weinig mis”.

Explicitering van onze morele intuïties –  te verwoorden in onze grondwet –  daar gaat het om.  Het tegengaan van onze morele ongeletterdheid in onze geseculariseerde samenleving.  CS
————————————————-
dinsdag 22 december 2015           Doordacht in het leven staan
Schrijnende verhalen over lotgevallen van ex-moslims, zoals het verhaal van de Pakistaner vrouw in een asielzoekerscentrum in Den Helder in de NRC  (pag.11) van gisteren: verstoten door je familie en niet meer veilig in je land. Gelukkig is het hier in Nederland allemaal beter. Maar ook hier knaagt het. Weliswaar is er (gelukkig) groeiend besef van allerlei onwaarschijnlijke godsdienstige pretenties, maar degelijke doordenking van onze condition humaine (bij voorbeeld van onze mythische oorsprong, van ons gebrekkig kenvermogen, van ons moeizaam rechtvaardigen van waaraan wij gebonden zijn) is onvoldoende. Oppervlakkigheid is hier helaas nog steeds troef. Wijsgeren laten het en masse afweten. Was dit niet het geval, hoe veel troostrijker zouden we de vluchtelingen / asielzoekers tegemoet kunnen treden. Wat als wij hun een grondwet ter lezing konden aanbieden, die zou getuigen van ons weldoordacht in de wereld staan. CS
————————————–
dinsdag 8 december 2015      Enkele bondige grondwetsartikelen
Mr. Paul Scholten (politicus, voormalig burgemeester van onder meer Arnhem) heeft vandaag een artikel in de Volkskrant (Opinie&Debat, pag.21), dat in een één-op-één relatie staat met waar ik voor sta, namelijk het (van onderaf) tot stand brengen van de Nieuwe Nederlandse Grondwet. Het artikel draagt de titel: ‘Beperk de grondwet tot 25 bondige artikelen’. Het heeft als tussenkop: ‘Zo’n grondwet wordt geestelijk eigendom van elke Nederlander’. Scholten pleit voor een stapsgewijze renovatie. Hij wijst er op dat op universitair niveau al een eerste aanzet daartoe is gegeven. Scholten: “Er wordt sinds kort gewerkt aan een universitaire proeve. Daarmee zal worden geprobeerd de discussie hoe de grondwet dan moet worden aangepast verder aan te zwengelen. Een recente publicatie in het Nederlands Juristen Blad doet in die kring zijn werk. Nu een volgende stap naar de brede kring van de zeer velen, die zich zorgen maken over de regeerbaarheid van ons land”. Scholten, voor wie de grondwet het fundament van ons staatsbestel is, herinnert aan de ervaringsles dat je niet met een inhoudelijk wijzigingsvoorstel moet beginnen, maar met een zo neutraal mogelijke aanpassingsroute. CS
——————————————————
zondag  22 november 2015      Een summiere wereldbeschouwing
Mijn kijk op de wereld met enkele trefwoorden:
.  de onafzienbaarheid van de tijd en de ruimte
.  onze planeet aarde met haar begin en haar einde
.  de fabelachtige en veranderende levens- en bewustzijnsvormen
.  geen bovenwereldse informerende instantie
.  de grote bereidheid om in sprookjesachtige verhalen te geloven (bijbel, koran, etc.)
.  de toenemende durf het zonder die onwaarschijnlijke verhalen te stellen
.  de ongeïnteresseerdheid bij velen in de zijnsvragen
.  de groeiende kritiek op het menselijke kenvermogen (Tweede Verlichting)
.  het groeiende besef van de ethische dimensie (Universele Verklaringen)
.  de hartvochtigheid in de natuur
.  de eindigheid van het leven
.  de kwetsbaarheid van het intellect (hersenbeschadiging)
.  de natuurwetenschappelijke benadering van de macro- en microwereld
.  de aanstaande macht van de mens om onze planeet te verwoesten c.q. te vernietigen.   CS
—————————————————
donderdag 12 november 2015    (Niet)geslaagde omwentelingen
De wet van Renner: “Revoluties die van meet af aan het respect voor de individuele vrijheid van de mens hoog in het vaandel voeren en zich bovendien blootstellen aan democratische controle, dienen als geslaagde revoluties te worden beschouwd. Daarentegen zijn revoluties die individuele vrijheden elimineren, democratische controle verachten en vrij baan aan despotisme geven, gedoemd te mislukken.”  (Prof. Hans Renner, emeritus hoogleraar Midden- en Oost- Europese geschiedenis, tijdens de 33ste Van der Leeuw- lezing in de Martinikerk in Groningen op 6 november 2015)   CS
———————————-
dinsdag 10 november 2015      Onzuiver opkomen voor minderheden
Filosoof en schrijver Sebastien Valkenberg is van oordeel dat hedendaagse antiracisten te gretig huidige minderheden in de rol van ‘Jood’ duwen en dat zij ondertussen over het hoofd zien dat diezelfde minderheden er vaak stevige anti-Joodse sentimenten op nahouden. De antiracisten worden, aldus Valkenberg, dikwijls aangespoord vanuit het islamitisch geloof. Hij noemt in deze artikel 7 uit het handvest van Hamas, waarin Allah de dood van de Joden verlangt. Zie zijn artikel in de NRC van gisteren, pag. 16, getiteld ‘Antiracisten, stop eens met die Holocaustvergelijking’.
Antiracisten kunnen beter hun doen en laten expliciet baseren op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948). Als belangrijkste basiswaarde geldt daarin de erkenning van de inherente waardigheid van alle leden van de mensengemeenschap. Fundering op koran en bijbel kan hier beter achterwege blijven. CS
—————————————————
dinsdag 27 oktober 2015         Opvullen van een leegte
Gisteren las ik in de NRC (pag. 16 en 17)  een pleidooi van Jonathan Holslag  voor grondige bezinning op “de waarde van onze waarden”. Holslag:  “Wij hebben onze religie laten schieten, maar laten het vaak na om de leegte op te vullen. […] We zouden dus beter wat bezorgder zijn over de zwakte van ons geloof in Europese kernwaarden dan over de vermeende sterkte van de radicale islam. […] Er moet in onze samenleving meer ruimte komen om stil te staan bij de dingen die er écht toe doen. […] We zouden een vaste grondwetdag kunnen invoeren, geen vrije dag,  maar een dag waarop we met collega’s, familieleden en vrienden nadenken over onze rechten en vooral ook over hoe we de samenleving sterker kunnen maken over de verschillende overtuigingen en religies heen”.
Ik zie in dit pleidooi een ondersteuning van waar ik zelf voor sta, namelijk het van onder af gezamenlijk samenstellen van de Nieuwe Nederlandse Grondwet.  CS
————————————–
zondag 25 oktober 2015      Verplichte ondertekening
In  België moeten vluchtelingen de verklaring ondertekenen dat zij de Europese rechten, plichten en vrijheden respecteren. CS
————————————–
maandag 19 november 2015      Een godsgeschenk
De huidige asielzoekers ontvangen van overheidszijde een exemplaar van de Nederlandse Grondwet. Daarvoor is Hoofdstuk 1 GRONDRECHTEN  al in het Arabisch vertaald. Dat hoofdstuk bevat 23 bondig geformuleerde artikelen. Artikel 1 luidt: “Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan” .
Eigenlijk een godsgeschenk.  CS
——————————————————
maandag 12 oktober 2015        Hartenkreten
In zijn wat kribbig interview in de Volkskrant van dit weekend (Vonk, pag. 14 en 15), getiteld Upgrade uw wereldbeeld, deelt de Zweedse hoogleraar Hans Rosling een paar rake klappen uit. “Het idee dat West-Europa zo moet blijven als het is en de rest van de wereld de eigen problemen moet oplossen, dát is een probleem. Weet je waar ik achter ben gekomen? Dat Europa deel uitmaakt van de wereld. Ik wil dat je dat opschrijft: ik ben een gerespecteerd wetenschapper en ik heb ontdekt dat Europa deel uitmaakt van de wereld. Wij als wereldbevolking hebben gezamenlijk een probleem: oorlog. Dat moeten we oplossen.” Rosling vervolgt: “De toekomst van Nederland hangt maar voor 1 procent af van wat er in Nederland gebeurt, voor 9 procent van wat er in Europa gebeurt en voor de overige 90 procent van wat er in de rest van de wereld gebeurt”. Hij verwijt ons ‘verwoestende onwetendheid’.
De hartenkreten van Hans Rosling raken mij. De wereldbevolking staat voor gigantische problemen, zoals wereldvervuiling, uitputting van de grondstoffen, nucleaire wereldvernietiging. Al die problemen schreeuwen om een wereldwijde aanpak. Inderdaad: laten wij allen daarom ons wereldbeeld upgraden. Hierbij denk ik met name aan het belang van filosofieonderwijs, waarbij in de eerste plaats bezinning op het menselijk kenvermogen (de grenzen en de mogelijkheden) aan de orde komt. Het komt onze onderlinge verstandhouding ten goede.  CS
——————————————————
zaterdag 3 oktober 2015         Weinig vertrouwen in de burgers
Martin Sommer schrijft vandaag in de Volkskrant in zijn wekelijkse zaterdagrubriek ‘Vrij zicht’ (pag. 17) dat hij voor het (vermoedelijke) houden van het aanstaande referendum over het associatieverdrag met Oekraïne is en dat hij vóór zal stemmen. Sommer kent de verschillende bezwaren tegen referenda bij bestuurlijk Nederland (bezwaren die overigens getuigen van weinig vertrouwen in de burgers), terwijl een recent onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau uitwijst dat een ruime helft van de Nederlanders voor het referendum is. Sommer plaatst zijn positief standpunt in het kader van de participatiesamenleving: “Partijen zullen misschien verdwijnen, praktische democratie blijft. Bijvoorbeeld in de vorm van referenda.” Hij wijst erop dat op internet al hartstochtelijk wordt gediscussieerd op een enorm aantal meningensites over tastbare onderwerpen waarover het publiek kan nadenken en debatteren.
Wat een wenkend perspectief biedt Martin Sommer. Ik zie in dat perspectief ook – ik zal dat helaas waarschijnlijk zelf niet meer meemaken –  het gezamenlijk samenstellen van de Nieuwe Nederlandse Grondwet.   CS
———————————————————
vrijdag 25 september 2015             Niet opgeven
Ik had besloten de onderhavige website (www.nieuwegrondwet.nl ) te beëindigen. Redenen: te weinig reactie; jaarlijkse kosten; mijn leeftijd (83). Reactie van de zijde van de webhosting: wat jammer; interessante website; wordt wereldwijd goed bekeken (tot heden 31559 views); alternatief is een papieren kopie op zolder; ben bereid de onkosten te verlagen. Ik heb me laten overtuigen en ben op mijn beslissing teruggekomen. Ook nog eens de startpagina van de website gelezen met de tien kenmerken van de Nieuwe Nederlandse Grondwet. Ik onderschrijf nog steeds wat daar staat.  CS
———————————————-
vrijdag 4 september 2015        ‘Niet geloven’ is een fundamenteel recht
Boris van der Ham, voorzitter van het Humanistisch Verbond, stelt in zijn artikel ‘De atheïst krijgt net zo goed stokslagen’ (NRC van dinsdag, pag. 17), alsmede in de documentaire ‘2Doc: Onder ongelovigen’(HUMAN-NPO 2 van woensdag, 23.00 uur), dat veel westerlingen het fundamentele recht op vrijheid van levensbeschouwing (dus ook het recht om ongelovig te zijn) als een westers voorrecht zien, waar bepaalde andere landen nog niet aan toe zijn. Deze opvatting speelt, aldus Van der Ham, fundamentalisten in de kaart, die van oordeel zijn dat individuele vrijheid een ‘westers frame’ is. Van der Ham: “Individuele vrijheid is geen westers exportproduct dat schaamtevol moet worden gerelativeerd; het is een universeel en kwetsbaar menselijk streven (…).”  Hij vraagt aandacht en hulp voor met name moslims –zowel in de moslimlanden, als ook hier in Nederland – die tot de bevinding zijn gekomen dat zij ongelovig zijn geworden en voor wie het daar en hier feitelijk heel moeilijk wordt gemaakt.
Ongelovigen (c.q. niet-meer-gelovigen), die hun fundamentele vrijheden niet kunnen baseren op goddelijk gezag, zijn aangewezen op hun wijsgeren, die in deze echt iets te bieden hebben. Hier volstaan met “het staat opgetekend in universele verklaringen” is niet voldoende.  CS
——————————————
maandag 10 augustus 2015          Verantwoord niet gelovig
In het viermaandelijkse oud-leerlingenblad Loopmare (no.164, augustus 2015; oplage ongeveer 600) staat een interview met mij als oud-leerling. Het is getiteld: ‘Niet gelovig, wél religieus…’. Ik word er opgevoerd als “denker des vaderlands avant la lettre”. Ik etaleer er mijn wijsgerige basisgedachten, aangegeven hebbend dat ik als begintwintiger mijn geloof in een bovenwereldlijk, regelend wezen verloren had. Omdat ik niet zo tevreden was over mijn antwoord op de vraag hoe de filosofie tegenover de voortschrijdende technologieën staat, is de redactie van Loopmare bereid gevonden in het volgende nummer twee passages dienaangaande over te nemen uit een inleiding die ik in het millenniumjaar 2000 had gehouden op een symposium. Die passages zijn  de volgende:

“In de evolutie van levensvormen die wij op onze aardbol ervaren is de mens – de homo sapiens – een betrekkelijk recente verschijning. De homo sapiens is niet meer dan enkele honderdduizenden jaren oud. In vergelijking met de miljarden jaren durende geschiedenis van onze aardbol is dat niet veel. Hoe lang de homo sapiens het nog zal uithouden, valt niet te voorspellen. Het kan ook ineens afgelopen zijn, zoals dat gebeurd is bij de reusachtige dinosauriërs, die miljoenen jaren geleden plotseling uitgestorven zijn, mogelijk vanwege een inslag van een meteoriet op aarde. Wat wij heden ten dage – het tijdvak rond het begin van het nieuwe millennium, het tijdvak van de informatietechnologie – meemaken, is de beteugeling van het blinde toeval dat ten grondslag ligt aan de evolutie van het leven. Voor het eerst in de geschiedenis is er thans de mogelijkheid dat toeval ten dele naar de hand te zetten en daarmee in te grijpen in de verdere evolutie van het leven.”

“Enorme sciencefictionachtige veranderingen dienen zich aan. Maar niet meteen, niet van vandaag op morgen. Jos de Mul, een van de humanistische schrijvers van De menselijke maat / Humaniteit en beschaving na 2000, schrijft in zijn bijdrage dat we de effecten van hier bedoelde ontwikkelingen op korte termijn niet moeten overschatten, maar op de langere termijn niet moeten onderschatten. 16) We hebben dus enige tijd om ons op de nieuwe situatie in te stellen. Volgens Peter Sloterdijk is het kenmerkend voor de mens dat hij voor problemen geplaatst wordt die te zwaar voor hem zijn, zonder dat hij zich kan voornemen deze problemen vanwege hun zwaarte niet aan te pakken. Hierbij is het goed te bedenken dat de zwaarste opgave vaak de lichtste aanpak verlangt. Laten we hierbij vooral ook met elkaar in gesprek blijven, zodat ieder van ons er niet alleen voor staat. Laten we hierbij ook in samenspraak komen met anderen of andere instanties die zich voor dezelfde opgave geplaatst zien. Eind vorig jaar heeft een linkse politieke (oppositie)partij in Nederland haar streng marxisme verruild voor nieuw humanisme. De morele uitgangspunten menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit, heeft die partij tot haar beginselen verheven. Bovendien wil die partij dat filosofie als basisvak in het onderwijs wordt ingevoerd.17) Dat alles spoort prachtig. Laten we hierbij ook voortgaan onder de vlag die vandaag als ondertitel van ons symposium wappert, namelijk een humane school voor een humane samenleving. En laten we ons bij deze voortgang de volgende wens blijven herinneren die het Centrum voor Kinderfilosofie, vaak samenwerkend met het APS,  in zijn nieuwsbrief van eind vorig jaar afdrukte: “Wij wensen u een uitdagende eeuw met veel verrassingen. Aan het eind van de komende eeuw zal de school onherkenbaar veranderd zijn”.18)”  CS

—————————————————–
maandag 27 juli 2015        Twee uitspraken
* Burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb zei gisteravond in het TV- programma VPRO Zomergasten 2015 dat het Nederlandse paspoort geen reis- maar een identiteitsdocument van de natie is en dat Nederlandse jihad-strijders zo eerlijk moeten zijn om dat in te leveren.
* US-president  Barack Obama zei dit weekend in Kenia dat een eeuwenlange traditie niet hoeft te betekenen dat het een goede traditie is.  CS
—————————————
vrijdag 24 juli 2015        Aanspreken op het niet aanvaardbare
Elma Drayer prijst in haar column in de Volkskrant van vandaag (pag.16), getiteld ‘Met dwaallichten ga je niet in gesprek’, de Britse premier David Cameron om diens klip en klare speech in Birmingham over de voorgenomen strijd tegen het islamistisch extremisme in Groot Brittannië, met name ook tegen de ideologie der islamisten. Nederland kan hier een voorbeeld aan nemen, aldus Drayer. Ook wij hier moeten betrokkenen op het onaanvaardbare aanspreken. Dus wél in gesprek met dwaallichten. Wat zou het mooi zijn als uit de verzameling Nederlanders een document zou voortkomen, waarin – klip en klaar –  is geformuleerd waar wij als Nederlanders voor staan.  Technologisch is zo iets te realiseren. CS
———————————————–
woensdag 15 juli 2015         Onjuist grondwetsartikel
De benoembaarheid van alle burgers in alle staatsfuncties (Artikel 3 van de Grondwet) staat haaks op de erfelijke monarchie (Artikel 24 van de Grondwet). Dit merkt de classicus Anton van Hooff op in de NRC van gisteren (pag.18), in zijn artikel ‘Democratie?  Die komt niet van de Grieken’ .  CS
———————————
zondag 5 juli 2015        Leven van de zon
Urgenda – samen met 886 mede-eisers – heeft dus de rechtszaak tegen de Staat gewonnen om het klimaatbeleid aan te scherpen, d.w.z. om vóór 2020 de uitstoot van CO2 met 25% te reduceren. Volgens Jan Juffermans kunnen burgers dat percentage met het grootste gemak zelf halen. Zij moeten dan zorgen dat hun huizen energieneutraal / gasvrij worden. Het is Juffermans met hulp van deskundige instanties gelukt die neutraliteit in zijn eigen huis in Boxtel, gebouwd in 1974, te bewerkstelligen. Hij beschrijft zijn succesverhaal in het artikel “Bestaande huizen worden fossielvrij en krijgen 0 op de energierekening” in de jongste  nieuwsbrief van de Edmund Husserl Stichting. Zie: http://www.husserl.nl/ . Hij zegt zich niet meer schuldig te hoeven voelen voor de aardbevingen in Groningen: “Ook wij leven nu geheel van de zon!”  CS
—————————————–
maandag 29 juni  “De staat, dat zijn wij!”
Urgenda – Nederlands platform voor verduurzaming van de samenleving (zie: http://www.urgenda.nl/) – heeft afgelopen woensdag van de rechter te horen gekregen dat de overheid haar zorgplicht tegenover de Nederlandse burger niet nakomt. Bert Wagendorp stelt daarover in zijn column ‘Burgers vs. de staat’ (de Volkskrant van 27/6, pag.2) dat dit een revolutionaire uitspraak is. Wagendorp: “… het betekent een herdefiniëring van de verhouding tussen de geëmancipeerde burger en de overheid. We hoeven niet langer braaf te wachten tot de volgende verkiezingen of tot de staat iets onderneemt. We doen het zelf of dwingen de overheid via de rechter tot actie: l’état, c’est nous”. CS
——————————————-
zondag 28 juni 2015    Overdreven beveiligd
“ Onze grondwet is een van de meest waanzinnige ter wereld. We hebben er zóveel dingen in geregeld, zelfs de financiering van de koning. En het is eigenlijk: je doet de deur op slot en gooit de sleutel zo ver weg dat je er nooit meer bij kan.” Aldus Alexander Pechtold in zijn Zomeravondgesprek met David van Reybrouck in de NRC van dit weekend (pag.14-17), getiteld ‘Er is een soort angst voor het volk ontstaan’. Verderop in het gesprek merkt Pechtold op dat het de moeilijkheid is dat je vanuit het huidige systeem het system moet veranderen. CS
—————————————-
dinsdag 9 juni 2015         Een representatie groep aan de slag
In de lijn van de ideeën van David van Reybrouck selecteren steden als Amersfoort, Amsterdam, Apeldoorn,  Den Haag, Groningen, Nijmegen en Utrecht uit hun gemeentelijke basisadministratie burgers, die een representatieve groep van de bevolking moeten vormen. Deze burgers worden geacht over lokale vraagstukken van gedachten te wisselen en met voorstellen te komen. Afgelopen zaterdag waren 550 Groningers onder de titel “Burgertop” in een hal met tweehonderd tafels en duizend stoelen bijeen om te spreken over de toekomst van de stad. Voor mensen, moeilijk ter been, was er gebruik gemaakt van een ophaalservice. In de uitnodigingsbrief had de burgemeester geschreven: “Ik beschouw deelname als een burgerplicht”. Op een groot scherm werden tijdens de bijeenkomst de afzonderlijke gesprekken met trefwoorden samengevat weergegeven. Op een vervolgbijeenkomst komt de uitvoering van geopperde ideeën ter sprake.   CS
———————————————
dinsdag 2 juni 2015        Een religieuze heiden 
“Ik ben een heiden, maar wel religieus”, aldus Samuel IJsseling, aangehaald in de Volkskrant van vandaag (pag.V4). (Zie ook dit logboek de dato 16 mei van dit jaar.) Een man naar mijn hart.  CS
—————————————–
woensdag 27 mei 2015    Goddeloosheid: verderfelijk!
De op het Midden-Oosten gerichte freelance journaliste Eva Ludemann heeft in de Volkskant van afgelopen zaterdag (VONK, pag. 8 en 9) een uitgebreid artikel over geloofsafval bij moslims. Zij heeft daarvoor verschillende ex-moslims  in verschillende landen geïnterviewd. Boven het artikel staat: “Dappere goddelozen / Op atheïsten spuugt de moslimwereld en toch komen er steeds meer vrijdenkers. Door de sociale media. En door de radicale islam”. Ludemann citeert de 22-jarige Aziz, student internationale betrekkingen in Koeweit. Die zegt: “Veel jongeren in Koeweit debatteren nu openlijk over de islam en uiten kritiek. Door het geweld van IS ontstaat steeds meer twijfel over de principes van de islam. Het atheïsme neemt massaal toe”. Ludemann treft onder de ex-moslims vrouwen, mannen, jongeren, ouderen, hoog en laag opgeleiden. De meesten onder hen noemen zich humanist. Allen stellen dat sociale media hen uit hun isolement hebben gehaald. Dit alles, niet tegenstaande dat vorig jaar in Saoedi-Arabië atheïsme wettelijk gelijk is gesteld aan terrorisme en dat er in Egypte een nationaal project zit aan te komen om het atheïsme uit te roeien. Atheïsme wordt daar gezien als een duivelse geestesziekte die perverteert: een atheïst is moraalloos. Bemoedigende ontwikkeling. Geduld moeten wij hebben, want eeuwenlang indoctrineren thuis, op school, in de moskee en op straat is niet zo maar ongedaan gemaakt. In het Westen dient het humanisme uitgediept en geprofileerd te worden, met meer aandacht voor ‘humaniteit’ (broederschap) dan voor ‘vrijheid / blijheid’ en ‘gelijkheid’.  CS
————————————————-
zaterdag 16 mei 2015     De waarheid ligt niet voor het oprapen
Eergisteren is Samuel IJsseling overleden. Geboren in 1932 in Delft, katholiek opgevoed, vader vroeg gestorven, kloosterling en priester geworden, in verschillende Europese steden filosofie gestudeerd, de katholieke kerk achter zich gelaten vanwege de onacceptabele waarheidspretentie van dit instituut, is IJsseling veel jaren hoogleraar wijsbegeerte in Leuven geweest. Hij heeft veel wijsgerig nagedacht en zijn gedachten in woord en geschrift gedeeld met een groot publiek. Ook hij was tot de bevinding gekomen dat de waarheid niet voor het oprapen ligt. “Ondanks al zijn kennen en kunnen is de moderne mens dwalende in de tot op het uiterste door de techniek gerationaliseerde wereld. Erkenning en aanvaarding van deze stuurloosheid bieden mogelijk nieuwe perspectieven”, aldus IJsseling. In mijn ijver om filosofie-onderwijs ingevoerd te krijgen “vanaf de basisschool tot en met de universiteit” heb ik IJsseling vaak ontmoet en met hem samengewerkt. Wij waren bevriende geestverwanten. Ons beider zorg was dat de mensen voldoende reflecteren.  CS
————————————————-
maandag 11 mei 2015    Veel is onduidelijk en onzeker, maar niet alles
In zijn wekelijkse column ’Vrij zicht’ in de Volkskrant van afgelopen weekend (pag.17) – met de tussenkop ‘Iedere eerstejaarsstudent vindt dat er geen waarheid is ’ –  wijst Martin Sommer op het feitelijk nog steeds heersende postmodernisme. Dat is de modieuze filosofische stroming die absoluut zekere kennis voor onmogelijk houdt en die kennis ook verderfelijk vindt (alle kennis is relatief en onderdrukkend). Ze maakt bijvoorbeeld het veroordelen van het verderfelijke gedrag van fundamentalisten onmogelijk. Sommer, die van mening was dat het postmodernisme al verleden tijd was, constateert tot zijn spijt dat dit niet geval is  (hij heeft het over de woekering van het postmodernisme). De huidige, machtige wetenschap pretendeert niet absoluut zekere kennis te bieden, wel wetenschappelijk verantwoorde kennis, die open staat voor terechtwijzing, relativering en verwerping. Zaak is dat de wijsbegeerte een verantwoord fundament biedt aan onze moraal. De Franse filosoof Gabriel Marcel (1889-1973) vindt de rechtvaardiging van de onvervreemdbare menselijke waardigheid de historische opdracht van de huidige filosofie. Die rechtvaardiging ligt volgens hem op het vlak van leven en dood en niet op het vlak van abstracte rationaliteit.  CS
———————————————–
zondag 3 mei 2015       Schrijnend 
Mirjam Weitzer-Smuk (1931) had in 1945 als veertienjarige vijf nazikampen  overleefd (Westerbork, Bergen-Belsen, Theresienstadt, Auschwitz, Märzdorf). Terug in Nederland: “Ik zwierf dagen door Amsterdam, op zoek naar bekenden die de oorlog hadden overleefd. Bij ieder adres kreeg ik te horen: ‘Wié zeg je? Die woont hier niet’. “ (NRCSPECIAL van dit weekend, pag. 12)   CS
—————————————–
donderdag 30 april 2015    Rechtvaardig het begrip vrijheid!
“Voor traditionele moslims is het tegendeel van ‘tirannie’ niet ‘vrijheid’ maar goddelijke ‘rechtvaardigheid’. Dat veel moslims zich superieur voelen aan de westerse, seculiere, in hun ogen immorele maatschappij wordt zo begrijpelijk. […] Begrip voor intolerantie en terreur vindt zijn startpunt in dit uitgangspunt.” Aldus Herman Blom in de Volkskrant van vandaag (pag.23)  in zijn artikel ‘Doe als Oostenrijk, kom met een islamwet’. Dat ‘vrijheid’ in de Nieuwe Nederlandse Grondwet begripsmatig wordt verhelderd en ook wijsgerig / ethisch wordt gerechtvaardigd, is – gelet op de actuele bedreiging van onze democratie – van buitengewoon belang. CS
—————————————
zondag 26 april 2015    Directe democratie
Het driedaagse stadsgesprek over het te voeren energiebeleid in de stad Utrecht door een representatieve groep van ongeveer 200 burgers is voltooid. Het rapport is inmiddels overhandigd aan de Utrechtse wethouder voor onder meer milieu, duurzaamheid en energie, Lot van Ooijdonk. Punten uit dit plan, waarin alleen ideeën met meer dan tweederde steun zijn opgenomen, zijn: alle geschikte daken worden voorzien van zonnepanelen; alle ruimte voor zonnevelden; in de binnenstad op termijn alleen nog elektrische auto’s; opwekking van windenergie op voldoende afstand van woonwijken.  (Zie dit logboek de dato 7/1, 10/3 en 4/4 van dit jaar.)  CS
——————————————–
maandag 20 april 2015  Grondwettelijke waardigheid en onderwijs
In de NRC van afgelopen weekend (katern Wetenschap, pag. W11) staat een brief van de classicus Anton van Hooff, voorzitter van de Atheïstisch-Humanistische Vereniging De Vrije Gedachte. De brief draagt de kop “Onderscheid tussen goede en slechte islam is loos gepraat”. Van Hooff stelt dat IS-moslims, voor wie de Koran van kaft tot kaft het onwrikbare woord van Allah is, op grond van de Koran niet te bestempelen zijn als slechte moslims. De Koran staat namelijk vol met oproepen tot geweld tegen on- en andersgelovigen. De IS-moslims handelen daarnaar. Ten aanzien van de verlichte moslims, die Allah’s woord niet letterlijk nemen, merkt Van Hooff op, dat hij hen helaas niet hoort verklaren dat de Koran ondergeschikt is aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Bovendien wordt de autoriteit van deze Verklaring door moslimlanden aangevochten, aldus Van Hooff.

Ik deel de negatieve blik van Anton van Hooff. Ik ervaar het als een heel groot goed dat in Nederland medio vorige eeuw de humaniteit herwonnen is op de naziterreur en dat Nederland – naast zoveel andere staten – toen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens heeft ondertekend. Daarin wordt de inherente waardigheid van alle leden van de mensengemeenschap erkend. Deze Verklaring komt tot uitdrukking in onze Grondwet. Wat ik hoop, is, dat deze Verklaring in Nederland het leidende beginsel wordt van het met gemeenschapsgelden gefinancierde (primaire, secundaire en tertiaire) onderwijs, en dat dit expliciet tot uitdrukking wordt gebracht in de onderwijsparagraaf van de Nieuwe Nederlandse Grondwet.  CS
————————————
zaterdag 18 april 2015     Geen dogmatiek
Waldo Swijnenburg, schrijver van het boek De schoonheid en de troost van een wereldbeeld zonder God, zegt in een interview met de Volkskrant van vorige week zaterdag (Sir Edmund, pag. 9-11): “Uit naam van God zijn gruwelijke dingen gedaan en ze gebeuren nog steeds. Maar het bekendste voorbeeld van een misdaad die is gepleegd door niet-religieuze mensen, is de holocaust. De Duitsers waren bijna technocraten, slimme en ontwikkelde mensen – in elk geval de elite – , liefhebbers van klassieke muziek, literatuur, noem maar op. Toch hebben ze iets onvoorstelbaars  gedaan. […] Ik denk dat het goed is om dogmatiek te allen tijde te bestrijden. Het is natuurlijk absurd de waarheid te claimen. Daarom zeg ik ook: ik acht het waarschijnlijker dat de wereld zus en zo is. Ik zal nooit zeggen: zij ís zo. Want ik ben veel te beperkt om dat soort dingen met grote stelligheid te beweren”.

Swijnenburg getuigt van het hebben van een wijsgerige instelling, d.w.z. van het besef hebben van betrekkelijkheid en beperktheid, van het hebben van humor. Wijsheid dus, die in het onderwijs gekoesterd zou moeten worden.  CS
———————————————
zaterdag 4 april 2015     Representatieve democratie
In de stad Utrecht heerst optimisme bij het driedaagse energiedebat, dat momenteel wordt gevoerd door een representatieve groep Utrechters, geleid door de organisatieadviseur Eric Spaans (zie: www.kaapz.nl) en waarvan het tweede debat op zaterdag 28 maart is gehouden (zie ook dit logboek op 7 januari en 10 maart). De verwachting bestaat dat de beraadslagingen zullen uitmonden in een breed gedragen energieplan op hoofdlijnen. Het Stadsblad Utrecht  van afgelopen woensdag citeert Eric Spaans: “Als je burgers voldoende ruimte en vertrouwen geeft, en je zorgt voor voldoende kennis waar ze vragen over kunnen stellen, dan kunnen ze heel ingewikkelde dingen op een goede manier bespreken”. In die krant merkt de gemeentevoorlichter op: “Het viel me op dat niemand het gevoel had dat het boven hun pet ging”.   CS
———————————————
zondag 22 maart 2015      Het model Van Reybrouck
Hans Wansink, redacteur van de Volkskrant, wijst naar aanleiding van de kwestieuze verkiezing van de Provinciale Staten afgelopen week op ‘het model-Van Reybrouck’ (door loting samengestelde vertegenwoordigende lichamen). Wansink: “Het model-Van Reybrouck zou een Eerste Kamer opleveren van 38 vrouwen en 37 mannen, met uiteenlopende achtergronden en opleidingen, evenwichtig verspreid over alle regio’s: kortom een getrouwe afspiegeling van de bevolking. Deze volksvertegenwoordigers op basis van burgerdienstplicht wisselen elkaar regelmatig af en hoeven zich dus niet bezig te houden met hun herverkiezing”.  Wansink plaatst dit plaatje tegenover de huidige, feitelijke situatie waarin het politieke bedrijf een onderonsje dreigt te worden van de gegoede middenklasse in de Randstad. Hij schrijft dit in de Volkskrant van dit weekend (pag.19) in zijn artikel, getiteld “Wacht niet langer met renovatie politiek bestel”, dat de tussenkop heeft “Het groeiende wantrouwen van met name de laagopgeleide kiezers vraagt om hervorming van het bestel en bundeling van krachten van partijen”.  CS
———————————————
zondag 22 maart 2015       Ook de rede onder kritiek stellen
Aleid Truijens eindigt haar wekelijkse column “IJs&Weder” in de Volkskrant van dit weekend (pag.10) onder de titel “Waarom stemmen zo veel scholieren PVV?” met de volgende zinnen: “Onderwijs moet kinderen niet willen politiseren of kneden, maar moet een serum leveren tegen de domheid. Lessen in filosofie, economie, geschiedenis en literatuur laten op den duur mensen wél nadenken over de wereld. Dat blijf ik hardnekkig geloven”.
Eens, maar…  Denk eens aan al die geschoolde Duitsers die in de jaren dertig massaal in hun land van Kant, Goethe en Beethoven in de fout zijn gegaan. Daarom: onderwijs, kunsten en wetenschappen, het is geen panacee. Wel kunnen we vertrouwen hebben in de wijsbegeerte in de zin van de Tweede Verlichting. In die wijsbegeerte worden ook de grenzen en de mogelijkheden van de rede kritisch bekeken. Daar wordt (ook) de rede terecht gewantrouwd en de eenzijdigheid ervan aan de kaak gesteld. CS

—————————————————–
dinsdag 10 maart 2015    Bottom-up
Enkele duizenden willekeurige Utrechters zijn onlangs schriftelijk uitgenodigd om een representatieve groep  van een paar honderd burgers te vormen, die gaan deelnemen aan het driedaagse  stadsgesprek (op 14/3, 28/3 en 18/4) over besparing en opwekking van energie in de stad. Bijna 900 inwoners hebben positief op de uitnodiging gereageerd. Van hen worden er 200 ingeloot. De overige 700 krijgen de mogelijkheid om aan een online discussie op 14 maart deel te nemen. Het gaat bij het stadsgesprek niet om vrijblijvend een aantal ideeën te spuien, maar om een verregaand, zo niet doorslaggevend advies (zie ook dit logboek van 7  januari 2015). Wat  hier in Utrecht gebeurt, staat model voor wat mij – nu nog vrij utopisch –  voor ogen staat bij het van onderaf samenstellen van de Nieuwe Nederlandse Grondwet.  CS
————————————————-
vrijdag 6 maart 2015     Verlening van morele steun
“Als dit land nou eens wat minder tijd verdeed aan het weren van bejurkte predikers wier denkbeelden toch wel binnensluipen? En meer morele steun verleende aan politici die deze denkbeelden trachten te bestrijden? Ze verdienen het. Echt.”  Aldus Elma Drayer in haar column “Huismoslims en excuusallochtoontjes” in de Volkskrant van vandaag, Opinie&Debat, pag. 22, over Ahmed Aboutaleb, die in moslimkringen wordt weggezet als populist.  CS
———————————————–
zaterdag 28 februari 2015        Paranoia
Hassan Bahara (1978) schrijft in De Groene Amsterdammer van deze week (jg. 139, nr.9,  pag.34-37)  het artikel onder de titel  ‘Islamitische waangedachten / Paranoia in de islamitische wereld’. Het artikel gaat over de overtuiging van (heel veel) moslims, dat achter al die vreselijke gebeurtenissen van de laatste tijd Amerika zit en met name de Joden. Deze hebben de bedoeling daarmee de islam in kwaad daglicht te plaatsen, te beschadigen of te vernietigen. Al die recente terreur kan niet in naam van de islam gepleegd worden. Daar moeten anderen achter zitten. Daar zit het Westen achter. Daar zitten de Joden achter. De schrijver noemt verschillende verklaringen van het bestaan van deze overtuiging. In een volwaardige democratie moeten deze (waan) ideeën besproken c.q. weerlegd kunnen worden. CS
————————————————-
vrijdag 20 februari 2015    De taal van nu
Abdellatif Chehdaoui, directeur van bureau Emarkus (Werving & Selectie) en ex-moslim, stelt dat IS niets anders doet dan wat de Koran van elke moslim eist, namelijk geweld gebruiken voor de zaak van God.  Deze eis staat op verschillende plaatsen in de Koran te lezen. Maar de Koran, aldus Chehdaoui, spreekt de taal uit het tijdperk der onwetendheid en niet de taal van nu. Daarom moet je nu de Koran eigentijds leren lezen en daarmee een andere manier van moslim-zijn introduceren. (Zie de Volkskrant van gisteren, Opinie & Debat, pag. 23.)  CS
————————————————-
woensdag 18 februari 2015      Drietrapsrakket
“ … de rentree van de islam in Europa  betekende de rentree van het antisemitisme….  In de drietrapsraket christendom-nazisme-islam zullen de Europese Joden pas volbloed Europeaan zijn, als alle Joden uit Europa zijn verdwenen.”  Dit schrijft Max Pam vandaag in de Volkskrant in zijn wekelijkse column “Beweringen & Bewijzen”.  (Zie ook dit logboek, zondag 20 juli 2014.)  CS
——————————————–
maandag 16 februari 2015         Europa
In het akkoord dat Rusland, Oekraïne, Frankrijk en Duitsland vorige week in Minsk hebben gesloten, wordt verwezen naar een ‘Europees bouwwerk van de Atlantische Oceaan tot de Oeral’. Deze verwijzing lijnt met waar de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) na de val van de Muur (9 november 1989) voor staat.  CS
——————————————–
dinsdag 10 februari 2015       Wat stelt ons leven voor?
Theodore Decker, gedrogeerde, verslaafde, afkickende  twintiger, over zijn hevige gevoelens van depressiviteit in Het puttertje (The Goldfinch) van Donna Tartt, hoofdstuk 9,  paragraaf XI: “Maar depressiviteit, dat was het juiste woord niet. Het was een onderdompeling in een verdriet en walging die het persoonlijke ver te boven ging: een ellendige, allesoverheersende afkeer van de mensheid en elk menselijk streven sinds het begin der tijden. Het weerzinwekkende gewriemel van de hele biologische orde. Ouderdom, ziekte, dood. Niemand die eraan ontsnapt. Zelfs mooie mensen waren als zacht fruit dat elk moment kon gaan rotten. En toch bleven mensen maar neuken en fokken en nieuw vlees aanmaken voor in het gapende graf, almaar meer levende wezens die gedoemd waren te lijden, alsof dat de verlossing bracht, alsof het juist was of zelfs moreel bewonderenswaardig: nog meer onschuldige wezens betrekken in een spel dat enkel verliezers kende. Spartelende baby’s en ploeterende, tevreden moeders die beneveld werden door hun hormonen. ‘Oooo, is hij niet schattig? Awww.’ Kinderen die schreeuwden en de glijbaan afroetsjten in de speeltuin zonder te beseffen in wat voor een hel ze later terecht zouden komen: een stomvervelende baan, een wurgende hypotheek, een slecht huwelijk, haaruitval, kunstheupen, eenzaam koffiedrinken in een leeg huis en een stomazak in het ziekenhuis. De meeste mensen leken tevreden met het decoratieve laagje glazuur en het kunstige podiumlicht die de fundamentele wreedheid van de menselijke conditie soms iets mysterieus gaven of minder weerzinwekkend deden lijken. Mensen gokten, speelden golf, legden een tuin aan, handelden in aandelen, hadden seks, kochten een nieuwe auto, deden aan yoga, werkten en baden, richtten hun huis opnieuw in, maakten zich druk om het nieuws, wonden zich op over hun kinderen, roddelden over hun buren, bogen zich over de restaurantbeoordelingen, begonnen liefdadigheidsorganisaties, steunden politieke kandidaten, woonden de U.S.Open bij, dineerden, reisden, zochten verstrooiing bij allerlei gadgets en apparaatjes, lieten zich van alle kanten overvoeren met informatie, met teksten en mededelingen en entertainment, alles om maar te vergeten waar we waren en wat we waren. Maar in een helder licht was het één grote ellende. Het leven was door en door verrot. Je uren volmaken op kantoor, braaf je tweeënhalve kind voortbrengen, beleefd glimlachen op het feestje voor je pensioen, daarna kauwen op je beddenlaken en je verslikken in de perzik uit blik in het verpleeghuis. Het was beter geweest als je nooit was geboren – nooit iets had gewild, nooit iets had gehoopt.”  CS
———————————————
zaterdag 7 februari 2015       Terechte onderscheiding
In zijn televisiebespreking van het programma DWDD van eergisteren bekritiseert Hans Beerekamp in de NRC van gisteren (pag.C17) Adriaan van Dis. Beerekamp doet dat omdat Van Dis twee Marokkaanse Nederlanders in dat programma als moslims heeft aangesproken. Beerekamp vindt dat fout: “ …een klassieke denkfout… Er is geen jullie, er is hooguit wij, maar vooral ik, hij en zij”. Ik sta hier achter Van Dis. Er zijn in onze samenleving christenen, mohammedanen, boeddhisten, humanisten enz. enz. Zij (wij allemaal) mogen met recht en reden op dit onderscheid worden aangesproken.  CS
———————————
dinsdag 3 februari 2015      Je verplicht distantiëren
Onder de kop “Goed dat moslims zich distantiëren van geweld” betoogt Saïd Bouharrou, moskeebestuurder, in zijn artikel in de Volkskrant van afgelopen zaterdag (pag.17) dat moslims in Nijmegen in vrede samenleven met anderen, dat van hen niets te vrezen valt en dat de recente moordaanslagen in Parijs haaks staan op waar de islam voor staat: een religie van vrede. Een briefschrijver in de Volkskrant van vandaag (pag.22)  stelt dat de kop van bedoeld artikel had moeten luiden: “Moslims zijn moreel verplicht zich te distantiëren van geweld”.
De islam, te ervaren als – evenals het christendom – een theologisch verantwoorde pacifistische religie, een wenkend perspectief?  CS
————————————————–
zondag 1 februari 2015    Terechte uitleg
Een gunstig neveneffect van het onlangs gestichte kalifaat IS, de gewelddadige islamitische staat in het Midden-Oosten, is dat moslims, voor wie de islam een religie van vrede en barmhartigheid is, meer en meer hun positie gaan uitleggen, verdedigen en theologisch rechtvaardigen. In het vrije (seculiere) Westen hebben zij – op grond van de geldende grondrechten – daar alle gelegenheid voor.  CS
——————————————-
dinsdag 27 januari 2015   Werken aan ons moreel fundament
De Brits-Amerikaanse Larry Siedentop met Duits-Nederlandse voorouders (1936, politiek filosoof, kenner van het liberalisme in Europa en Amerika) stelt in zijn interview met de NRC van dit weekend (pag. 22 en 23 Weekend) dat het liberalisme / de liberale democratie een moreel fundament heeft, maar dat we dat vergeten. Dat vergeten brengt ons in de problemen in ons debat met critici uit de (extreme) islam, die het (seculiere) Westen als leeg en amoreel beschouwen. Siedentop is er voorstander van dat er jaarlijks – liefst op Europees niveau  – een week lang openbare discussies worden georganiseerd  over geloof, dwang, rechten. Dat kan ons uit de problemen helpen. Een soort ‘Davos-conferentie voor Fundamentele Vragen’. Siedentop:  “Gebruik het Vredespaleis in Den Haag! We hebben bijeenkomsten over bewapening en dergelijke, waarom niet proberen om over verschillen in geloofsopvattingen overeenstemming te bereiken? En dan liefst op tv. Het zou fascinerend zijn.” Werken  aan het formuleren van ons moreel fundament en die formulering plaatsen in de Nieuwe Nederlandse Grondwet, wat zou dat een zegen zijn.  CS
———————————————–
dinsdag 20 januari 2015     Theïsten versus atheïsten
“Ergens geen duidelijk ‘gezichtspunt’ over hebben staat niet gelijk aan ergens niet over nadenken. Dit tekent de arrogante houding van een deel van de theïsten tegenover atheïsten: geloven is iets en niet-geloven is niets. Hoe beperkter de eigen gedachte, hoe groter het eigen gelijk. Persoonlijk ervaar ik het bestaan als een mysterie, en weiger dat als minderwaardig gezichtspunt te beschouwen.” Dat schrijft Jan van Maanen in de rubriek Opinie & Debat in de Volkskrant van vandaag.  CS
————————————————-
zondag 18 januari 2015     Wraak voor niet  begane misdaden 
“Vandaag zei een hooggeplaatste Nederlander tegen mij dat hij het premier Netanyahu kwalijk nam dat hij de joden aanspoorde naar Israël te vertrekken. Ik zal deze vooraanstaande Nederlander laten weten dat als het aan mij ligt, wij joden, inclusief mijn kleinzoon, toch serieus moeten overwegen te vertrekken. Het gaat geen twintig jaar meer duren voor deze totaal misleide generatie zich op ons gaan wreken voor nooit door ons begane misdaden.” Dit schrijft Rosa van der Wieken-De Leeuw in de rubriek U in de Volkskrant van dit weekeinde. CS
—————————————
zondag 11 januari 2015   Kern van democratie is persoonlijke eerbied
“Dat we beginnen te begrijpen wat er op het spel staat: onze beginselen. Dat de kern van democratie niet besluiten bij meerderheid is, maar eerbied voor de persoon.  (…) Onze onverdraagzaamheid impliceert strijd tegen onverdraagzaamheid”, aldus Martin Sommer in zijn wekelijkse rubriek in de Volkskrant van dit weekend (pag. 29) met de tussenkop “Niks sharia bij tweederde meerderheid”. Hoe belangrijk dat de gedachte van Sommer duidelijk verwoord wordt in de Nieuwe Nederlandse Grondwet, ons houvast tegen gevaren van binnen en van buiten.  CS
——————————————————
zaterdag 10 januari 2015    De moderne burger onderschat
Marc Chavannes bespreekt vol lof in de NRC van gisteren (pag. C2 en C3) De wet als kunstwerk / Een andere filosofie van het recht. Dit is het uitgebreide boek (494 blz.) van de bij de ramp met de MH17 omgekomen rechtsgeleerde, hoogleraar en senator Willem Witteveen (1952-2014). Witteveen stelt beargumenteerd allerlei eisen waaraan de huidige wetgeving en de huidige wetten dienen te voldoen, zoals begrijpelijkheid en openbaarmaking. Hij bekritiseert het bijna chronische wederzijdse wantrouwen tussen overheid en burgers. “Mensen zijn zich gelijkwaardiger gaan voelen, van een bevels- is er een onderhandelingshuishouding ontstaan. (…) De moderne burger is [in de participatiesamenleving, CS] tot meer in staat dan het duwen van een rolstoel van zijn buurman. Hij of zij is zonder meer in staat te oordelen over de wijsheid van voorgenomen wetgeving. Daar moeten vormen voor worden gevonden”, aldus Witteveen. Marc Chavannes vindt het jammer dat de eindredacteur verzuimd heeft dat er van dit belangrijke werk een ingekort, doorwrocht pleidooi – in één adem – voor goede en zuivere wetgeving is gemaakt, voorzien van een toegankelijke samenvatting.  CS
—————————————————-
woensdag 7 januari 2015    Raadpleging van representatieve groep
In de stad Utrecht krijgen binnenkort 150 willekeurig gekozen inwoners een persoonlijke uitnodiging om mee te praten over het halen van de milieudoelstellingen: in het jaar 2020 besparing van 30 procent op energie en productie van 20 procent meer duurzame energie. Van die inwoners wordt verwacht dat zij drie volle dagen debatteren over onder meer nieuwe windmolens, meer zonnepanelen en stadsverwarming. Voor hun werk krijgen zij een dagvergoeding. Het Utrechtse stadsbestuur zal hun conclusies niet automatisch overnemen, maar er wel rekening mee houden. (Zie de Volkskrant van 6 januari, pag. 3.) De raadpleging in Utrecht van een door loting geselecteerde representatieve groep burgers is geïnspireerd door David van Reybrouck met diens kritiek op ons huidige democratische systeem waarin hoogopgeleiden het teveel voor het zeggen hebben.  CS
—————————————————
maandag 5 januari 2015     Religie iets anders dan godsdienst
Dr. Piet Winkelaar (1938), voormalig pater en pastor, is schrijver, wijsgeer en docent. Hij is gepromoveerd op onderzoek naar de oorsprong van religiositeit. Hij maakt onderscheid tussen godsdienst en religie. Hij ziet godsdienst als een politiek instrument, door de eeuwen heen macht uitoefenend om een centralistische staat te vestigen. Religiositeit is volgens Winkelaar ouder, zit dieper in de ziel van mensen en geeft steun om met tegenslagen om te kunnen gaan. Hij wijst hiervoor op eeuwenoude filosofische / religieuze stromingen, zoals boeddhisme en taoïsme. Zie de NRC van afgelopen weekend, pag. O&D12, rubriek DE DERDE HELFT, artikel “Je leeft pas écht als je ook het lijden durft toe te laten”.  Voor mij weer een schreeuw om in het onderwijs ruim baan te geven aan wijsbegeerte. CS
——————————————–
donderdag 1 januari 2015   Onze kroonjuwelen
Onder verwijzing naar de Amerikaanse Independencce Day en de Franse Quatorze Juillet pleiten de historici Coos Huijsen en Geert Waling in de Volkskrant van gisteren (p.33) er voor om de nationale feestdagen in ons land meer inhoud te geven door daarbij terug te gaan naar het revolutionaire ontstaan van Nederland vier eeuwen geleden, de tijd van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), de Opstand. De schrijvers doen hun oproep naar aanleiding van de Oudejaarsrede van Willem van Oranje in de Raad van State eind 1564, precies 450 jaar geleden: een vlammend betoog voor gewetensvrijheid. De schrijvers noemen de volgende belangrijke evenementen uit die periode: juli 1572, eigenmachtige bijeenkomst van de Staten van Holland in Dordrecht, waarin onder meer de vrijheid van godsdienst wordt erkend; 1579, de Unie van Utrecht, waarbij de Noordelijke Nederlanden worden verenigd; 1581, het uitroepen van de onafhankelijkheid met het Plakkaat van Verlatinghe; 1588, de oprichting van de Republiek. “Al jaren wordt op 5 mei opgeroepen tot meer bezinning op de betekenis van ‘vrijheid’. Maar die vrijheid gaat wel wat verder terug dan de Tweede Wereldoorlog. Juist in ’40-45’ bleek hoezeer Nederlanders troost en moed putten uit de Opstand. Gedeelde waarden als vrijheid, verdraagzaamheid en eenheid in verscheidenheid spraken tot de verbeelding. Waarom grijpen we niet terug op dat vroege moment waarop de vrijheid de Nederlanders al zo dierbaar was? Het is zonde dat we verzuimen recht te doen aan de geschiedenis”, aldus Huijsen en Waling, die het betreuren dat de relevante documenten liggen te verstoffen in de archieven, in plaats van fatsoenlijk te worden tentoongesteld.
De herinnering aan die Nederlandse Opstand (“een van de kroonjuwelen van de Europese historie”) zou ook verwoord moeten worden in de Nieuwe Nederlandse Grondwet. Deze nieuwe grondwet – gewenst, gezien de drastisch veranderde wereld; mogelijk, gezien de huidige, fabelachtige communicatiemogelijkheden; niettemin vooralsnog utopisch – zou ook een literair kunstwerk moeten zijn, publiek samengesteld, toegankelijk en veranderbaar.  CS
——————————————-