Logboek 2009
Het logboek bevat berichten over opmerkelijke ontwikkelingen bij de totstandkoming van de Nieuwe Nederlandse Grondwet
vrijdagochtend 23 oktober 2009 Week van de democratie
Vandaag is de Week van de Democratie 2009 begonnen. Deze is georganiseerd door het Forum voor Democratische Ontwikkeling (FDO) in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Er wordt gebruik gemaakt van de website http://www.weekvandedemocratie2009.nl/ . Op de pagina AGENDA wordt dagelijks opgeroepen om in het kader van de Week mee te werken aan de Nieuwe Nederlandse Grondwet. CS
————————————————————————
dinsdagmiddag 22 september 2009 Naar een aanhef voor de Grondwet?
In NRC Handelsblad van maandag 21 september 2009 bracht de redactie verslag uit van de 130 lezersinzendingen op de oproep “Schrijf mee aan een nieuwe aanhef van de grondwet” in de krant van 3 augustus jongstleden. In het verslag geven twee staatsrechtsgeleerden aan, dat zij de aanhef van Wouter Beekman uit Naarden de beste vinden. Deze luidt: “Wij, de burgers van Nederland, zijn verantwoordelijk voor onze rijk geschakeerde samenleving, die gebaseerd is op de beginselen van vrijheid, gelijkheid, verdraagzaamheid, rechtvaardigheid, solidariteit en duurzaamheid. Ons land is een open, democratische en pluriforme rechtsstaat, en maakt deel uit van een sterk en bezield Europa”. De NRC-redactie hoopt dat de Staatscommissie Grondwet iets met de lezersinzendingen gaat doen. CS
————————————————————————-
dinsdagmiddag 15 september 2009 Personen boven machtsblokken
NRC Handelsblad plaatste op zaterdag 12 september & zondag 13 september 2009 in zijn katern “Opinie & Debat” in het artikel van Luuk van Middelaar de vette kop: “De West-Europese kiezers zijn al goeddeels omgeschakeld van een partijendemocratie naar een publieksdemocratie. Maar de politieke stelsels zelf zitten nog in hun oude jas”. Als de twee belangrijke oorzaken van die omwenteling noemt Van Middelaar de toenemende macht van de media en die van de communicatie-experts. In de publieksdemocratie gaat het in de eerste plaats om het kiezen van personen, van echte volksvertegenwoordigers; niet in de eerste plaats van machtsblokken. In die volksvertegenwoordigers heeft het volk het vertrouwen dat zij de voorkomende problemen goed zullen aanpakken. In deze nieuwe setting zie ik ook de totstandkoming van de Nieuwe Nederlandse Grondwet. De Grondwet is een gezamenlijk stuk van ons allemaal. Dat krijgt vorm en inhoud boven de verdeelde politieke partijen uit. CS
————————————————————————
vrijdagmiddag 7 augustus 2009 Andersoortige bijdrage
NRC Handelsblad attendeerde maandag 3 augustus 2009 op de voorpagina op www.nrc.nl/uitspraak “Schrijf mee aan een nieuwe aanhef van de grondwet”. Vandaag telde deze site, gelanceerd op zaterdag 1 augustus, 66 reacties. De meeste van deze reacties beginnen met “Wij, burgers van Nederland” waarop dan een tekst van maximaal 52 woorden volgt: meestal inhoudelijk zinnig en serieus; soms wat hoogdravend en pathetisch; een enkele keer gekscherend. Sommige van deze reacties, waaronder die van mijzelf, bevatten kritische kanttekeningen bij deze actie en de Grondwet zelf. Ik heb in reactie nummer 63 aangegeven, dat in een volwaardige parlementaire democratie de volksvertegenwoordiging de wetten maakt, maar het volk zelf zijn Grondwet. Dat is dus meer dan een bijdrage leveren voor de aanhef van een eventuele preambule. CS
—————————————————————–
zaterdagmiddag 11 juli 2009 Staatscommissie Grondwet
Afgelopen donderdag 9 juli hebben de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de minister van Justitie de ‘staatscommissie Grondwet’ geïnstalleerd. Dat gebeurde in de lijn van het desbetreffende voornemen in het coalitieakkoord van 7 februari 2007. De installatie vond plaats in het auditorium van het Nationaal Archief in Den Haag in aanwezigheid van een honderdtal genodigden. Ik was één van hen.
De staatscommissie heeft tot taak om vóór 1 oktober 2010 de regering te adviseren over de noodzaak tot wijziging van de Grondwet in verband met de volgende onderwerpen:
a. de toegankelijkheid en de betekenis van de Grondwet voor burgers;
b. de opneming van een preambule, waarin begrepen een concreet tekstvoorstel, tenzij de staatscommissie zou willen adviseren hiertoe niet over te gaan;
c. de verhouding tussen de opgenomen grondrechten en de uit internationale verdragen voortvloeiende rechten, zoals het recht op een eerlijke procesgang en het recht op leven;
d. de grondrechten in het digitale tijdperk;
e. de invloed van de internationale rechtsorde op de nationale rechtsorde;
f. de verhouding tussen wezenlijke Nederlandse constitutionele waarden en besluiten van volkenrechtelijke organisaties of verdragsbepalingen;
g. de beperkingsystematiek van grondrechten.
De staatscommissie is samengesteld met gezaghebbende leden. Zij bestaat uit tien personen: zes vrouwen, onder wie de voorzitter, en vier mannen. De staatscommissievoorzitter, mevrouw Thomassen, gaf in haar toespraak te kennen dat de commissie wil luisteren naar de samenleving. Het commissielid mevrouw Oomen schreef in 2007 een bezielend opiniestuk in de Volkskrant onder de titel “Wij moeten nodig weer eens over onze Grondwet praten”. Het commissielid meneer Kortmann schreef in 2008 een uiterst bondige “Proeve van een Grondwet” (27 artikelen). Dit alles geeft mij vertrouwen in de staatscommissie. Mogelijk dat zij ook oog gaat krijgen voor de Nieuwe Nederlandse Grondwet.
De staatscommissie heeft de beschikking over een website: www.staatscommissiegrondwet.nl . CS
—————————————————————————-
zaterdagmiddag 4 juli 2009 Verdachte raadpleging
Frank Ankersmit, hoogleraar intellectuele geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, bekritiseert het streven van de overheid om de burger bij de publieke besluitvorming te betrekken, zoals bij de vaststelling door het kabinet van het beoogde Handvest Verantwoordelijk Burgerschap. Hoe verheven en plausibel die raadpleging c.q. die dialoog ook lijkt, in feite gaat het daarbij meestal ordinair om een draagvlak te krijgen voor reeds genomen beslissingen en om bij de burger de verantwoordelijkheid te leggen voor het doen en laten van het openbaar bestuur. Ankersmit: “Inderdaad, de vlucht voor de verantwoordelijkheid is het grote bestuurlijke principe van onze tijd”. Zie zijn artikel in NRC Handelsblad van vrijdag 3 juli 2009, getiteld: “Orde is uw pakkie-an, zegt de staat / Handvest voor Verantwoordelijk Leiderschap”. De kritiek van Ankersmit doet mij denken aan de kritiek op de verachtelijke lessituatie waarin de leraar op school de dialoog misbruikt om zijn leerlingen te overtuigen (te indoctrineren). In dit logboek heb ik op zondagavond 23 november 2008 het volgende over het Handvest Verantwoordelijk Burgerschap geschreven: “Zelf ben ik van oordeel dat bedoeld handvest een onderdeel van de Nieuwe Nederlandse Grondwet behoort te zijn en dat de opstelling ervan geen taak van het kabinet maar van het volk is. Je zou wensen dat het kabinet oog zou krijgen voor deze interactieve website. Deze beoogt een van onderaf opgestelde grondwet welke een houvast biedt voor het gezamenlijk verantwoord in het leven staan”. CS
———————————————————————-
dinsdagmiddag 30 juni 2009 Kennis van en leven naar de Grondwet
Bij het maken van mijn profiel, nodig om te kunnen reageren in het forum op de website Handvest Burgerschap, heb ik het volgende bij “Goed burgerschap is volgens mij…” ingevuld: “Kennis van en leven naar de Grondwet”. Zaak is daarbij dat de huidige Grondwet up to date en algemeen toegankelijk wordt. Dat is wat de Nieuwe Nederlandse Grondwet beoogt. CS
————————————————————————
dinsdagochtend 9 juni 2009 Vier elementen en zes basiswaarden van burgerschap
Het zittende kabinet werkt aan een handvest verantwoordelijk burgerschap. Daartoe wil het met de Nederlanders een dialoog voeren. Op dinsdag 2 juni 2009 heeft Guusje Ter Horst, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het startschot gegeven voor deze dialoog met de uitreiking van de brochure Verantwoordelijk burgerschap / Een kwestie van geven en nemen. Hierin geeft het kabinet geen definities, regels of voorschriften, maar een uitnodiging om samen met de burgers vast te stellen welke onze gemeenschappelijke waarden zijn. Het doet dat aan de hand van een eerste omschrijving van wat het kabinet ziet als de vier elementen van burgerschap, namelijk: respect; betrokkenheid bij elkaar; gerichtheid op de toekomst; inzet voor de samenleving. Het kabinet vraagt: “Herkent u de elementen en wat mist u? Heeft u suggesties voor de omschrijving? En, welke invulling geeft u aan verantwoordelijk burgerschap?” Via de website www.handvestburgerschap.nl kan iedereen zijn antwoord geven. Ook organiseert het kabinet tot en met de maand oktober 2009 regionale conferenties. De resultaten van de conferenties en de respons via de website worden verzameld en verwerkt. Het kabinet komt dan met een handzame uitgave van de waarden die het meeste worden gedeeld. De vier door het kabinet genoemde elementen van burgerschap zijn een alternatief van de zes basiswaarden in de Nieuwe Nederlandse Grondwet, te weten: 1. Erkenning van de inherente waardigheid van alle leden van de mensengemeenschap; 2.Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap; 3. Saamhorigheid; 4. Openheid; 5. Zorgzaamheid; 6.Vredelievendheid. CS
————————————————————————
vrijdagavond 29 mei 2009 Verzorgingsstaat, geen supermarkt
Michaël Zeeman schrijft in de Volkskrant van zaterdag 9 mei 2009 in zijn artikel ‘Na de democratie’ dat in verschillende Europese landen, waaronder Nederland, een nieuwe fase in de ontwikkeling van de democratie is ingetreden: de fase van de postdemocratie. Democratie maakt plaats voor bureaucratie. De burger wordt ‘klant’. Deze ontwikkeling kan, aldus Zeeman, het begin van ontsporing zijn. In lijn met de basiswaarde ‘Zorgzaamheid’ worden in de Nieuwe Nederlandse Grondwet de gemeenschappelijke uitgangspunten op het aandachtsveld ‘Zorg’ geformuleerd. Daarin komt tot uitdrukking dat voor de belangrijke aandachtsterreinen, zoals werkgelegenheid, onderwijs, gezondheid, opvoeding, kinderbescherming, wetenschap, kunst, sport, milieu, defensie, etc. door de Nederlanders zorg wordt gedragen. Nederland is – zoals zo veel andere landen – een democratische verzorgingsstaat. Het is geen supermarkt, althans dat mag het niet worden. CS
——————————————————————————–
maandagavond 13 april 2009 Scheiding van kerk staat serieus nemen
Anton van Hooff, bestuurslid van de atheïstische-humanistische vereniging De vrije Gedachte, ageert in NRC Handelsblad van vrijdag 10 april 2009 tegen het niet zo nauw nemen van de scheiding van kerk en staat in een recent rapport van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), het ministerie van Binnenlandse Zaken en het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP), getiteld Tweeluik religie en publiek domein. Handvatten voor gemeenten. In dat rapport staat dat scheiding van kerk en staat slechts een ordeningsprincipe is en dat deze niet eens in de Grondwet is vastgelegd. In de Nieuwe Nederlandse Grondwet wordt die scheiding wel expliciet gesteld. In Deel III ‘Onze gemeenschappelijke uitgangspunten op belangrijke aandachtsvelden in onze samenleving’ staan daar onder punt 2 ‘Religie en Wereldbeschouwing’ de volgende drie punten:
1. Allen die zich in Nederland bevinden, zijn vrij om in een transcendent wezen te geloven of niet te geloven. Zij worden geacht elkaar vrij te laten in hun religieuze opvattingen en deze te respecteren.
2. Nederland bekent zich niet tot een bepaald religieus geloof.
3. Nederland erkent wereldbeschouwelijk de universele waarden, die worden genoemd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) en waarvan als eerste wordt genoemd “de inherente waardigheid van alle leden van de mensengemeenschap”. CS
——————————————————————————-
donderdagochtend 19 maart 2009 Gelijkwaardigheid
Vandaag was in het nieuws dat de Verenigde Staten de VN-verklaring gaan ondertekenen, dat mensen niet op basis van hun seksuele voorkeur mogen worden gediscrimineerd. Frankrijk en Nederland waren enige tijd geleden de initiatiefnemers van deze VN-verklaring. In onze Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden staat in artikel 1, dat discriminatie van allen die zich in Nederland bevinden, wegens geslacht niet is toegestaan. Dat niet alleen mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn, maar ook dat homoseksuele en heteroseksuele mannen en homoseksuele en heteroseksuele vrouwen gelijkwaardig zijn, moet tot uitdrukking komen in de Nieuwe Nederlandse Grondwet. CS
———————————————————————–
vrijdagochtend 6 maart 2009 Naar radicaal andere uitgangspunten
“Terugkeer ideologie in politiek door kredietcrisis” (…) “In de Tweede Kamer is de crisis nog vooral een technische kwestie. Maar daarbuiten botsen ideologieën.” Deze aanduidingen prijken boven het artikel van Pieter van Os in NRC Handelsblad van het weekend 28 februari en 1 maart 2009. Van Os tekent daar van de hoogleraar en politiek filosoof Graham Lock op dat, hoe beroerd de economische prognoses ook zijn, het nog niet slecht genoeg gaat voor een paradigmawisseling, een radicale verandering van uitgangspunten. “Het moet nog slechter gaan, omdat mensen dan uit pure wanhoop bereid zijn eens iets totaal anders te proberen”, aldus Lock. In dat licht ziet van Os het Nederlandse kabinet en het Nederlandse parlement in de onderhavige crisis hun vingers nog niet branden aan een ideologisch debat, in tegenstelling tot wat daar buiten aan de gang is. Hij schrijft: “Maar in de coulissen van de politiek rommelt het. Daar is wél een levendig debat op gang gekomen.” In lijn hiermee kunnen Nederlanders op de interactieve website Nieuwe Nederlandse Grondwet – in het bijzonder in hoofdstuk III ‘Onze gemeenschappelijke uitgangspunten op belangrijke aandachtsvelden in onze samenleving’ –meewerken aan een goed geformuleerde, ‘geestelijk-zedelijke’ basis van de komende nieuwe tijd. CS
————————————————————————
woensdagochtend 25 februari 2009 Beperktheid van interactieve websites
Via de pagina Contact werd afgelopen maandag gewezen op de notitie van Jakob Nielsen, getiteld: “Participation Inequality: Encouraging More Users to Contribute”. De notitie is gedateerd op 9 oktober 2006. Zie: http://www.useit.com:80/alertbox/participation_inequality.html . Jakob Nielsen (Kopenhagen 1957) is gepromoveerd in de informatica en heeft over de gebruiksvriendelijkheid van websites geschreven. Op basis van onderzoek stelt Nielsen vast, dat onevenredige deelname aan interactieve websites regel is. De verhouding tussen vluchtige bezoekers, matige reageerders en ijverige participanten is 90:9:1 . Bij blog-achtige websites is die verhouding 95:5:0.1 . Bij Wikipedia is die 99.8:0.2:0.003 . Met enige creativiteit is wel iets aan deze verhoudingen te doen, zij het zeer beperkt. Deze verhoudingen zetten ook een vraagteken bij de representativiteit: deze is er niet of nauwelijks. Met deze werkelijkheid moet de interactieve website Nieuwe Nederlandse Grondwet rekening houden. CS
——————————————————————
dinsdagochtend 10 februari 2009 Weinig reacties
Vanaf de start in de eerste helft van november 2008 tot heden (drie maanden) is de site tussen de 1500 en de 2000 maal bezocht, terwijl het aantal reacties op de vingers van twee handen te tellen is. Dat is een onevenredige verhouding. Een van de mogelijke oorzaken daarvan is de onvoldoende gebruiksvriendelijkheid. Door middel van transparantie, gebruiksaanwijzingen en de nodige informatie bij elk onderdeel zou die verhouding evenwichtiger kunnen worden. In de komende weken wordt hier aan gewerkt. CS
——————————————————————
zondagochtend 1 februari 2009 Naar een burgerdemocratie
De aanhef van de interactieve website, de vijf stellingen op de Startpagina en de tekst op de pagina ´Verantwoording´, zijn vandaag aangepast. In de verantwoording is de gedachte van Maurice de Hond, dat we thans de ontwikkeling meemaken “van parlementaire democratie naar burger democratie” meegenomen. De Hond heeft zijn ideeën over deze ontwikkeling uiteengezet in zijn twee website-artikelen, getiteld ‘Het huis van Thorbecke stort in’ en ‘Schets van het systeem van Burger Democratie’. (Zie de pagina ´Verder lezen´.) CS
———————————————————————
zondagmiddag 11 januari 2009 Nationale identiteit Problematisch
De Filosofie Scheurkalender 2009 herinnert op vrijdag 9 januari eraan, dat de president van Frankrijk, Nicolas Sarkozy, al direct aan het begin van zijn ambtsperiode het Ministerie van Immigratie, Integratie en Nationale Identiteit heeft opgericht. Dat zorgde voor veel opschudding. Is staatsbemoeienis met nationale identiteit wel verenigbaar met onze liberaal-democratische ideeën? Heeft de geschiedenis ons al niet genoeg tragische voorbeelden gegeven van staten die de nationale identiteit wilden definiëren? Dat laatste is inderdaad het geval. Maar in een staat, die echt liberaal en echt democratisch is (zie hieronder wat Frank Ankersmit daarover heeft opgemerkt), kan het volk echt wel een grondwet samenstellen, die als ‘bron van normativiteit en identiteit’ en als ‘gemeenschappelijke geestelijk-zedelijke grondslag van de samenleving’ (zie hieronder Wim Kouwenberg daarover heeft opgemerkt) kan functioneren. Zo een van onderaf tot stand gekomen grondwet kan na een referendum door de volksvertegenwoordiging worden vastgesteld. Deze website biedt voor zo grondwet een begaanbare weg. CS
————————————————————————–
dinsdagochtend 6 januari 2009 Het lijden versus het Onrecht
Tariq Ramadan, moslim en filosoof, stelde gisteravond terecht in het VPRO-televisieprogramma Wintergasten, dat Friedrich Nietzsche (1844-1900) de filosoof is van het lijden. Ramadan ziet bij Nietzsche het einde van de metafysica. Ramadan geeft niet te kennen, dat de joodse filosoof Emmanuel Levinas (1906-1995), die de nazieverschrikking heeft meegemaakt (“het voorgevoel ervan, de ervaring ermee, de herinnering eraan”) de filosoof van het onrecht is. Ramadan (en met hem heel veel anderen in het Westen) beseft niet dat Levinas de naoorlogse metafysicus bij uitstek is. In de metafysica van Levinas vinden we de filosofische rechtvaardiging van de eerste basiswaarde in de Nieuwe Nederlandse Grondwet en van de eerste volzin in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948), namelijk “de erkenning van de inherente waardigheid van alle leden van de mensengemeenschap”. CS
————————————————————————————
zondagochtend 4 januari 2009 Liberaal versus neoliberaal
In ruim anderhalve maand – vanaf medio november tot eind december 2008 – is de website nieuwegrondwet.nl omstreeks duizend maal bezocht. **** In NRC Handelsblad van 3 en 4 januari 2009 schreef Frank Ankersmit, hoogleraar intellectuele en theoretische geschiedenis en medeopsteller van het liberaal manifest van de VVD (2005), dat voor de echte liberaal het algemeen belang het hart is van staat en politiek. Ankersmit betoogde dit in het kader van de huidige economische supercrisis in zijn artikel “Voor de neoliberaal is het algemeen belang onzin, voor de liberaal is het juist de kern”. Volgens Ankersmit was het liberalisme van vóór 1800 met zijn verworven burgerlijke vrijheden sterk economisch gericht, was het pleitbezorger van vrijhandel en was het voor het overige apolitiek. Het hedendaagse liberalisme is echter allerminst apolitiek en geeft het met zelfvertrouwen vorm aan de Staat en aan diens relatie tot de samenleving, met name ook op het terrein van de economie. Het publiek belang functioneert daarbij als kompas. “Absolute voorwaarde is wel”, aldus Ankersmit, “dat de democratische staat in optimale conditie is. Juist daar valt tegenwoordig een wereld te winnen, want dat hebben we grandioos verwaarloosd. In ons land meer nog dan elders.”
Deze interactieve website wil iets tegen deze verwaarlozing doen. Een grondgedachte van Ankersmit, namelijk: “niks tucht van de vrije markt”; “niks beperking van de economie tot het private domein, maar óók behorend tot het publieke domein van de collectieve besluitvorming en van de politiek”, hoort verwoord te worden in de Nieuwe Nederlandse Grondwet, Hoofdstuk III. Onze gemeenschappelijke uitgangspunten op de belangrijke aandachtsvelden in onze samenleving, Paragraaf 26. Handel & industrie. CS
—————————————————————
